Troponin nedir?
Troponin önemli bir kas proteinidir: İskelet ve kalp kasları, farklı şekillerde de olsa kas liflerinden (miyositler, kas lifi hücreleri) oluşur. Her kas lifi, iplik benzeri şeritler (miyofilamentler) içeren yüzlerce kas fibrilinden (miyofibriller) oluşur. Bu iplikler kasların kasılıp tekrar gevşemesine yardımcı olan çeşitli proteinler içerir. Bu proteinlerden biri troponindir.
Troponin tam olarak nedir?
Temel olarak üç farklı troponin vardır. Amino asitlerden oluşurlar ve protein kompleksleri oluştururlar. Bunların her biri üç alt birimden oluşur. Alt birim (UU) troponin C kalsiyumu bağlar. Troponin T alt birimi, yapısal protein aktin'e bağlanan troponin I alt birimi gibi başka bir proteine (tropomiyozin) bağlanır. Etkileşimleri kasların tekrar kasılıp gevşemesini sağlar. Vücudun üç troponin kompleksi
- kardiyak troponin (cTnT, cTnI, TN-C alt birimlerinden oluşur)
- beyaz iskelet kaslarının troponini (hızlı hareketler için fTnT, fTnl, TN-C2 alt birimlerinden oluşur)
- kırmızı iskelet kaslarının troponini (kuvvet dayanıklılığı için UE sTnT, sTnI, TN-C'den oluşur).
Tıpta önemi
Troponin ne zaman belirlenir?
Doktor, hastanın kalp kasının hasar gördüğünden şüpheleniyorsa troponin T ve troponin I'i belirleyecektir (aynı zamanda 12 derivasyonlu EKG de uygulayacaktır). Bu iki laboratuvar değerine ek olarak doktor, kalp krizinden sonra yükselen diğer endojen maddeleri de ölçecektir. Bunlar arasında miyoglobin ve kreatin kinaz (CK ve CK-MB), laktat dehidrojenaz (LDH) ve glutamat oksaloasetat transaminaz (GOT = AST) enzimleri gibi çeşitli protein yapıları bulunur. Ancak bu maddeler vücudun diğer hücrelerinde de bulunduğundan kalbe özgü değildir. Günlük klinik uygulamada doktorlar bu maddeleri “kardiyak enzimler” terimi altında özetlemektedir.
Doktorlar ayrıca kalp nakli sonrası ret reaksiyonunu tespit etmek için troponini de belirler. Ayrıca başka bir yerdeki organ yetmezliğinden (özellikle böbreklerde) kaynaklanan kalp kası hasarı durumlarında da troponin değerini belirlerler.
troponin testi
Troponini ölçmek için doktor hastadan kan örneği alır ve bu numune daha sonra laboratuvarda analiz edilir.
Doğrudan hasta yatağı başında yapılabilen troponin testleri de mevcuttur. Sonuçları genellikle laboratuvarda ölçülen değerlerden daha az doğru olduğundan, esas olarak ölçülen değerlerin seyrini izlemek için kullanılırlar.
Miyokard enfarktüsü için troponin testi
Kalp krizi (miyokard enfarktüsü), kalpteki bir kan damarının (koroner damar) iç duvarlardaki birikintiler nedeniyle çok daralması veya tamamen tıkanması durumunda meydana gelir. Bu durumda kalp kasına artık (yeterince) oksijen sağlanamaz ve artık işini yapamaz hale gelir. Hastalar göğüs kemiğinin arkasında, muhtemelen kollara, boyuna, çeneye, üst karın bölgesine veya sırtına yayılan güçlü bir basınç, yanma veya ağrı (anjina pektoris) hissederler.
Kalp krizinden şüpheleniliyorsa doktorlar mümkün olan en kısa sürede bir elektrokardiyogram (EKG) çekecektir. Kalp krizine özgü tipik değişiklikler varsa (ST yükselmeleri gibi), koroner arterlere kan akışını yeniden sağlamak için önlemler (revaskülarizasyon) başlatılır.
EKG'de herhangi bir anormallik görülmüyorsa, kalp krizi henüz göz ardı edilemez (örn. NSTEMI olarak adlandırılan durum). Bu durumda en önemli enfarktüs biyobelirteci olarak troponin devreye girmektedir. Bununla birlikte, ancak bir süre sonra yükseldiğinden (ve dolayısıyla olası bir kalp krizinden kısa bir süre sonra hala normal kalabildiğinden), doktorlar kalp kası proteininin kandaki seviyesini kısa aralıklarla birkaç kez kontrol eder. Doktorlar troponin T testlerini kullanıyor çünkü bunlar miyokard hasarını çok erken bir aşamada gösterebiliyor.
İlerlemenin izlenmesi
Troponin standart değerleri
Hangi troponin standart değerlerinin geçerli olduğu test prosedürüne bağlıdır. Son derece hassas testler kandaki en küçük miktardaki kalp kası proteinini bile tespit edebilir. Troponin T standart değerlerinin geleneksel test yöntemlerinden farklı olmasının nedeni budur.
|
Troponin T/Troponin I |
Troponin T hs (son derece hassas) |
|
|
Normal değerler |
< 0.4 µg/L |
< 14 ng/L (< 0.014 µg/L) (< 0.014 ng/ml; < 14 pg/ml) |
|
Şüpheli miyokard hastalığı, enfarktüs göz ardı edilemez |
0.4 – 2.3 µg/L |
14-50 ng/L (0.014-0.05 µg/L) (0.014-0.05 ng/ml; 14-50 pg/ml) |
|
Miyokard enfarktüsü şüphesi |
> 2.3 µg/L |
> 50 ng/l (> 0.05 µg/L) (> 0.05 ng/ml; > 50 pg/ml) |
Troponin seviyeleri ne zaman düşük olur?
Troponin kalp kası hücrelerinde bulunur. Ancak bunlar hasar gördüğünde serbest bırakılır. Bu nedenle kalp kası proteini genellikle sağlıklı insanların kanında tespit edilememektedir. Bazen ölçüm nedenlerinden dolayı biraz yüksek değerler bulunur (ancak yine de normal değerler dahilinde).
Troponin seviyeleri ne zaman yükselir?
Hafif hasar görmüş kalp kası hücreleri bile troponin seviyelerinde artışa neden olur. Bu yüksek değerlerin nedenleri
- Kalp krizi (miyokard enfarktüsü), genel olarak: Akut koroner sendrom (kararsız anjina pektoris, NSTEMI, STEMI)
- Aritmi ile birlikte kalp çarpıntısı (taşikardik aritmi)
- Kan basıncında tehlikeli artış (hipertansif kriz)
- Kalp yetmezliği (kalp yetmezliği
- Tako-Tsubo kardiyomiyopatisi gibi kalp kası hastalıkları (psikolojik veya duygusal strese bağlı arıza, aynı zamanda "kırık kalp" sendromu olarak da bilinir)
- Aort duvarının yırtılması (aort diseksiyonu), aortun ileri derecede daralması (aort stenozu)
- Pulmoner emboli, pulmoner hipertansiyon (=pulmoner hipertansiyon; kanın kalbe geri akışı orada hasara neden olur)
- Kalp ameliyatları, kalp nakli
Daha az sıklıkla, hastanın kanındaki troponinin yükselmesinin nedeni başka faktörlerdir. Diğer şeylerin yanı sıra aşağıdaki nedenler, özellikle yüksek hassasiyete sahip testlerde troponin T'de artışa yol açar:
- Koroner arterlerin spazmı (koroner spazm)
- Koroner damarların iltihabı (koroner vaskülit)
- İnme veya beyin kanaması gibi nörolojik hastalık olayları
- Baypas ameliyatı, kalp kateterizasyonu, kalp pili uyarımı, elektrik şoku (canlandırma veya kalp ritmini normalleştirmek için = kardiyoversiyon) gibi tıbbi müdahaleler nedeniyle kalbe küçük hasar verilmesi
- Tiroid bezinin az çalışması (hipotiroidizm) ve aşırı çalışması (hipertiroidizm)
- kalbe zarar veren ilaçlar (örn. doksorubisin gibi kemoterapötik ajanlar)
- Zehirler (yılan zehiri gibi)
- Kan zehirlenmesi (sepsis)
