Kısa bir bakış
- Tedavi: Şiddete göre değişir, genellikle cerrahi tedavi gerekir.
- Belirtileri: Sızıntı, kaşıntı, dışkı bulaşması, kısmi idrar kaçırma, dışkılama bozuklukları, kanama
- Nedenleri ve risk faktörleri: Pelvik taban zayıflığı, yaş, kadın cinsiyet, sindirim bozuklukları (kronik kabızlık veya ishal)
- Tanı: Öykü ve fizik muayene, rektoskopi, ultrason, nadiren manyetik rezonans görüntüleme.
- Hastalığın seyri ve prognozu: Genellikle yaşamı tehdit eden bir hastalık değildir, cerrahi tedaviyle semptomların giderilmesi veya ortadan kalkması mümkündür.
- Önleme: Temel önleme mümkün değildir; sindirim bozukluklarını erken tedavi edin, egzersiz yapın ve dengeli beslenme
Rektal prolapsus nedir?
Rektum sarkması durumunda bağırsak tekrar tekrar sarkar: Rektum bir teleskop gibi tamamen anüse doğru çıkıntı yapar. Rektuma rektum veya rektum da denildiği için rektal prolapsus veya rektal prolapsus olarak da anılır. Anal prolapsustan farklı olarak burada tüm doku katmanları, yani kas katmanları da anüsten içeri doğru itilirken, anal prolapsusta sadece anal kanalın mukozası ve derisi etkilenir. Rektal sarkma bazen on santimetreye kadar uzunluğa ulaşırken, anal sarkmada anüsten maksimum iki santimetre dışarı taşar.
- İç rektal prolapsus: Burada rektum (henüz) anüsten dışarı çıkmamıştır.
- Dış rektal prolapsus: Rektumun anüsten dışarı çıkmasıdır.
Tipik olarak rektal sarkma tekrarlar ve bazen kendi kendine geriler veya geri itilebilir. Başlangıçta özellikle iç rektal sarkma sıklıkla gözden kaçar. Ancak zamanla şiddet genellikle artar ve sfinkterin (anal sfinkter) hasar görmesi veya zayıflaması nedeniyle rektum anüsten dışarı çıkar.
Rektum sarkması konusunda neler yapılabilir?
Rektal prolapsusun tedavisi, etkilenen kişinin çektiği acının derecesine ve mevcut ciddiyetine bağlıdır. Rektal prolapsus çoğu durumda yaşamı tehdit edici olmadığından tedavi kararı, diğer şeylerin yanı sıra yaşam kalitesinin ne kadar sınırlı olduğuna bağlıdır. Eğer sfinkter kası hasar görmüşse ve bu da dışkı kaçırmaya neden oluyorsa, doktorlar genellikle cerrahi tedavi önermektedir.
Rektum sarkmasının ameliyatsız tedavisi
Rektal prolapsusun cerrahi tedavisi
Çoğu durumda doktorlar rektal prolapsus için ameliyat yaparlar. Ameliyatın amacı rahatsızlığı gidermek ve idrar tutamamayı, bağırsak hareketlerini ve tahliyeyi kontrol etme yeteneğini yeniden kazanmaktır. Bu amaçla 100'ün üzerinde farklı cerrahi prosedür vardır. En uygun prosedür hastanın bireysel durumuna bağlıdır. Cerrahi yöntemler açısından iki tür vardır:
- Anüs yoluyla müdahaleler
- @ Karın boşluğu yoluyla müdahaleler
Anüs yoluyla yapılan cerrahi yöntemlerin avantajı, karın dokusuna zarar verilmemesi ve sıklıkla daha yumuşak anestezi prosedürlerinin kullanılmasıdır. Karın boşluğundan yapılan işlemler genellikle laparoskopi yoluyla ve daha az yaygın olarak karın insizyonu (laparotomi) yoluyla gerçekleştirilir. Karın boşluğundan yapılan cerrahi yöntemin bir avantajı da rahim, vajina gibi diğer organların işlem sırasında yükseltilmesine olanak sağlamasıdır. Çoğu durumda, rektal prolapsusa alt karın bölgesindeki diğer organların sarkması eşlik eder.
Rektum sarkması hangi şikayetlere neden olur?
Rektum sarkması sıklıkla başlangıçta aşağıdaki şikayetlere neden olur:
- Sızıyor
- Kaşıntı
- kanama
- Dışkı bulaşması (iç çamaşırında sürüklenme izleri)
Bu semptomlar en çok iç rektal prolapsusta görülür. Gazın da kontrolsüz bir şekilde geçtiği dışkı inkontinansı zamanla gelişir. Özellikle sfinkter kası hasar görürse.
Rektumun tamamının dışarı sarkması nadirdir. Ağrı aynı zamanda hastaların daha az tanımladığı bir semptomdur. Bunun tersine, dışkılama sorunları veya dışkılamanın tamamlanmamış olduğu hissi yaygındır. Ayrıca rektal sarkma öncelikle rahatsızlık nedeniyle etkilenen kişinin yaşam kalitesini kısıtlar.
Rektal prolapsus nasıl gelişir?
Rektal prolapsus genellikle çeşitli faktörlerin etkileşimi sonucu gelişir. Doku zayıflığına yatkınlık için genetik faktörlerin yanı sıra anatomik koşullar da rol oynar. Rektum, mesane ve rahim alt pelvisteki yerlerine belirli fiziksel yapılarla bağlıdır. Bu yapılar esas olarak pelvik tabanın bağları ve kaslarından oluşur. Bu zayıflatılırsa rektal prolapsus gelişimini kolaylaştırır. Hasarlı bir sfinkter aynı zamanda rektal prolapsus riskini de arttırır.
Ayrıca jinekolojik cerrahi gibi pelvik operasyonlar veya kabızlık, ishal gibi kronik sindirim bozuklukları da rektal prolapsus için risk faktörleri arasındadır. Çoğu durumda hemoroidler bir arada bulunur.
Çocuklarda rektal prolapsus
Bu bağırsak sarkması durumu çocuklarda çok nadir görülür ve görüldüğünde de üç yaşın altındaki çocuklarda görülür. Bu yaşta rektal prolapsus için risk faktörleri arasında yetersiz beslenme veya kistik fibroz gibi kronik solunum hastalıkları yer alır.
Rektal prolapsus nasıl teşhis edilir?
Doktor genellikle rektal prolapsusu fizik muayene yoluyla teşhis eder. Anal prolapsustan ayrımı genellikle birinci önceliktir. Bu amaçla doktor sarkan bağırsağı elle muayene eder, böylece rektal mukoza ağrıya karşı çok duyarlı değildir. Dış rektal prolapsussa, mukozadan anal mı yoksa rektal prolapsus mu olduğunu sıklıkla anlayabilir. Bir diğer ipucu da anal sarkmada anüsten en fazla birkaç santimetre (bir-iki) kadar çıkıntı olmasıdır. Daha fazlaysa, bu rektal prolapsus anlamına gelir.
Bazı durumlarda, özellikle iç rektal prolapsus durumunda, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılarak yapılan defekografi yararlı olabilir. Defekografi sırasında etkilenen kişiye rektuma kontrast madde verilir. Muayene sırasında sfinkter kasını gerip gevşetir ve dışkıyı boşaltır. Bu süreç daha sonra MR ile kayıt altına alınarak mevcut bağırsak rahatsızlığı ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi sağlanır.
Kabızlık mevcutsa, doktor ara sıra kolon geçiş süresini ölçer. Burada hasta yaklaşık bir hafta sonra röntgen muayenesi yapılarak bağırsakta yer alan bazı işaretleyici tabletleri alır. Tabletlerdeki işaretleyicilerin bağırsakta nerede bulunduğuna bağlı olarak bu, kolon geçiş süresinin hesaplanmasına olanak tanır. Bu, doktorun kolonun gıdayı normal hızda taşıyıp taşımadığını değerlendirmesine olanak tanır.
İdrar kaçırma veya vajina sarkması gibi jinekolojik veya ürolojik şikayetlerin de ortaya çıkması durumunda doktor bunu da açıklığa kavuşturacaktır. Çoğu durumda hasta daha sonra ürolog veya jinekolog gibi uygun uzmana yönlendirilir.
Rektal prolapsusun seyri nasıldır?
Bu kural olmasa da yine de erken tedavi önerilmektedir. Ameliyat gerekliyse, genellikle rektal prolapsus semptomlarını iyileştirir. Etkilenenlerin çoğunda bağırsak hareketlerini bağımsız olarak kontrol etme yeteneği yeniden kazanılır. Ameliyattan sonra doktorun iltihaplanma veya kanama belirtileri olup olmadığını kontrol ettiği takip randevuları vardır. Çoğu durumda, ameliyat geçiren hastalara, kabızlığı önlemek için işlemden sonraki birkaç hafta boyunca dışkı düzenleyici ilaçlar da verilir.
Etkilenenlerin artık dengeli beslenmeye dikkat etmeleri ve olası kabızlığı erken aşamada önlemeleri öneriliyor. Pelvik tabanı güçlendiren egzersizler de önemlidir. Bazı klinikler veya fizyoterapistler pelvik taban kaslarını güçlendirmek için uygun egzersizleri öğrenmek için özel kurslar sunmaktadır.
Rektal prolapsus önlenebilir mi?
Rektal prolapsus genellikle önlenebilir değildir. Genetik yatkınlık ve vajinal doğumlara bağlı değişikliklerin önlenmesi zordur. Ancak kronik kabızlık veya ishalin doktor tarafından netleştirilmesi ve normal sindirime dikkat edilmesi tavsiye edilir. Dengeli beslenme ve yeterli egzersiz buna katkıda bulunur.
