Kısa bir bakış
- Halüsinasyonlar nelerdir? Gerçekmiş gibi deneyimlenen duyusal yanılsamalar. Tüm duyular etkilenebilir: işitme, koku, tat, görme, dokunma. Yoğunluk ve süre açısından farklılıklar mümkündür.
- Nedenleri: örneğin uyku eksikliği, yorgunluk, sosyal izolasyon, migren, kulak çınlaması, göz hastalığı, yüksek ateş, dehidrasyon, hipotermi, felç, travmatik beyin hasarı, epilepsi, demans, şizofreni, depresyon, alkol veya diğer ilaçlar, zehirlenme, ilaç tedavisi.
- Doktor ne yapar? Ön görüşme (anamnez), fizik muayene, gerekiyorsa kan testleri ve KBB veya göz muayenesi, nörolojik muayene, elektroensefalografi (EEG), bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), psikolojik testler gibi ileri tetkikler.
Halüsinasyonlar: Açıklama
- İşitsel halüsinasyonlar: Hastalar tıslama, çatlama veya müzik gibi hayali sesler duyarlar.
- Teleolojik halüsinasyonlar: Etkilenen kişinin, örneğin emir verme veya sözde bir tehlike konusunda uyarı verme gibi hayali sesler duyduğu işitsel halüsinasyonların özel biçimi.
- Optik halüsinasyonlar: Etkilenen kişiler örneğin ışık parlamaları veya kıvılcımlar görür, aynı zamanda gerçek olmayan insanlar, hayvanlar veya nesneler de görürler.
- Tat halüsinasyonları (tat halüsinasyonları): Bu duyusal illüzyonlar sıklıkla koku halüsinasyonlarıyla birlikte ortaya çıkar. Genellikle etkilenen kişi hoş olmayan (örneğin tuzlu, sabun benzeri, kükürtlü veya dışkı) bir koku kaydeder.
- Vücut halüsinasyonları (senesteziler): Bu duyusal illüzyonlarda bedensel duyular bozulur. Tipik olarak iç organların değiştiği veya beynin iki yarım küresinin birbirine sürtündüğü inancıdır. Beden ve dokunma halüsinasyonları arasındaki geçiş akıcıdır.
- Bedensel halüsinasyonlar: Etkilenen kişiler, vücutlarının dışarıdan yönlendirildiği hissine kapılırlar (örneğin ışınlanmış veya elektrik verilmiş).
- Vestibüler halüsinasyonlar: Hastalar havada süzülme veya düşme hissine sahiptir.
- Hipnagojik ve hipnopompik halüsinasyonlar: Çoğunlukla görsel veya işitsel duyusal sanrılar, yarı uyku sırasında uykuya dalarken (hipnagojik) veya uyanırken (hipnopompe) ortaya çıkar.
Halüsinasyon genellikle aniden başlar. Birkaç saat, gün veya hafta sürebilir ama aynı zamanda kronikleşip deliryuma dönüşebilir. Bu durumda, etkilenen kişi artık bilgiyi yapılandırılmış bir şekilde özümseyemez, işleyemez ve saklayamaz. Sonuç olarak, artık kendilerini yönlendiremezler ve olayları düzgün bir şekilde hatırlayamazlar ve çoğu zaman daha da fazla halüsinasyon görürler. Ayrıca kaygı, bazen de ajitasyon ve kişinin kendisi veya başkaları için ciddi bir tehlike söz konusudur.
Uzmanlar halüsinozu tekrarlayan halüsinasyonlar olarak adlandırıyor. Ancak etkilenen kişinin bilinci bozulmaz. Bunun bir örneği alkolik halüsinozdur; uzun süreli, kronik alkolizmle ortaya çıkan, zulüm sanrıları ve güçlü halüsinasyonlar, özellikle dermatozoa sanrıları içeren bir psikoz. Bu, küçük böceklerin, solucanların, parazitlerin veya diğer haşaratların derinin üstünde ve altında süründüğü hissini ifade eder.
Psödohalüsinasyonlardan ayrım
Sanrılardan ayrım
Halüsinasyonlar yanlış duyusal algılar iken, sanrılar zulüm sanrıları gibi yanlış düşünce ve inançlardır. Acı çekenler, diğer insanlar onlara "aksine kanıt" sunsa bile, bu durumdan öylece vazgeçemezler.
Halüsinasyonlar: Nedenleri
Halüsinasyonların ana nedenleri şunlardır:
- Belirgin uyku eksikliği veya tamamen tükenme.
- Sosyal izolasyon, örneğin hücre hapsi veya düşük uyaranlı bir ortamda (örneğin karanlık, sessiz bir oda) uzun süre kalmak: Halüsinasyonlar, vücudun dış uyaranların yokluğuna verdiği doğal bir tepkidir. Meditatif egzersizler sırasındaki duyusal yanılsamalar (ruhsal coşku ve vizyonlar) özel formlar olarak kabul edilir.
- Tinnitus (kulak çınlaması): Dışarıdan bir ses kaynağı olmadan kulakta çınlama veya uğultu varsa çınlama mevcuttur.
- Retina dekolmanı, optik sinir hasarı veya görme merkezinin hasar görmesi gibi göz hastalıkları da, örneğin ışık parlamaları, noktalar, desenler, ışık veya renk lekeleri gibi optik halüsinasyonlara neden olabilir.
- Yüksek ateş: Yüksek ateşle birlikte ajitasyon, huzursuzluk, yönelim eksikliği vb. ile birlikte halüsinasyonlar ortaya çıkabilir.
- Hipotermi: Şiddetli hipotermi ile halüsinasyonlar da mümkündür.
- Felç: Felç sırasında halüsinasyonlar, sanrılar, kafa karışıklığı, hafıza ve bilinç bozuklukları meydana gelebilir.
- Kranioserebral travma: Bazen kraniyoserebral hasar bağlamında halüsinasyonlar ve sanrılar ortaya çıkar.
- Epilepsi: Bazı durumlarda epileptik nöbetlere koku ve tat halüsinasyonları gibi duyusal halüsinasyonlar da eşlik eder.
- Huntington hastalığı (Huntington koresi): Huntington hastalığı, hareket bozukluklarına ve zihinsel değişikliklere neden olan kalıtsal, ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Halüsinasyonlar ve sanrılar da mümkündür.
- Depresyon: Üzüntü verici halüsinasyonlar ve/veya moral bozukluğu ve dürtü eksikliği ile birlikte sanrılar depresyon belirtileri olabilir.
- Alkol kötüye kullanımı: Alkol zehirlenmesi sırasında halüsinasyonlar (özellikle işitsel duyusal sanrılar) ve sanrılar ortaya çıkabilir. Alkol bağımlıları, yoksunluk sırasında halüsinasyonlar da geliştirebilirler.
- Zehirlenme: Gözbebeklerinin gözle görülür şekilde genişlemesiyle ilişkili halüsinasyonlar ve sanrılar, belladonna veya datura gibi zehirlenmelere işaret eder. Bu bitkilerin bazı kısımları bazen halüsinojenik ilaç olarak tüketilmekte veya yanlışlıkla çocuklar tarafından yenilmektedir.
Halüsinasyonlar: Ne zaman doktora görünmeniz gerekir?
Örneğin belirgin bir uyku eksikliği olduğunda ortaya çıkan duyusal yanılsamalar genellikle tıbbi müdahale gerektirmez. Ancak halüsinasyon durumunda olası nedeni açıklığa kavuşturmak için daima bir doktora danışmalısınız. Bu özellikle aşağıdaki durumlarda geçerlidir:
- İlaç alırken halüsinasyonlar ve sanrılar: Derhal ilgili hekimle konuşun.
- Gözbebeklerinin bariz şekilde genişlemesiyle birlikte halüsinasyonlar ve sanrılar: Zehirlenme şüphesi (örn. datura veya belladonna ile)! Derhal acil doktoru arayın ve etkilenen kişiyi yalnız bırakmayın!
- Halüsinasyonlar (derideki küçük hayvanlar gibi) ve endişeli huzursuzluk veya ajitasyon, konfüzyon, hafıza bozukluğu ve muhtemelen bilinç bozukluğu, terleme ve titreme ile birlikte sanrılar: Alkol yoksunluğu, yüksek ateş, hipotermi durumunda akut organik psikoz ve deliryum şüphesi, felç, ensefalit vb. Acil hekimi arayın ve etkilenen kişiyi yalnız bırakmayın.
Halüsinasyonlar: Doktor ne yapar?
Doktor öncelikle hastaya tıbbi geçmişini (anamnez) ayrıntılı olarak soracaktır. Örneğin halüsinasyonların ne zaman, ne sıklıkta ortaya çıktığı ve ne tür olduğu önemlidir. Bu bilgi, muhtemelen çeşitli muayenelerle birlikte, doktorun halüsinasyonların nedenini belirlemesine yardımcı olacaktır.
- Halüsinasyon gibi belli belirsiz şikayetlerle doktora başvuran kişide fizik muayene rutin bir işlemdir.
- Birisi mevcut olmayan sesler duyduğunda (şüpheli kulak çınlaması) KBB tıbbi muayeneleri önemlidir.
- Bazı göz hastalıkları veya optik sinir veya görme merkezindeki hasar optik halüsinasyonlardan sorumluysa oftalmolojik muayene yapılması gerekir.
- Sinir yollarının nörolojik muayenesi, örneğin migren, felç, epilepsi veya beyin iltihabının halüsinasyonların olası bir nedeni olması durumunda bilgilendirici olabilir.
- Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI), şüpheli felç, ensefalit, travmatik beyin hasarı veya demans vakalarında yardımcı olabilir.
- Omurilikten (BOS delinmesi) alınan beyin omurilik sıvısının (BOS) incelenmesi, beyin iltihabını tespit etmek veya dışlamak için kullanılır.
Halüsinasyonlar: Kendi başınıza yapabilecekleriniz
Halüsinasyonlar genellikle doktorun müdahale ettiği bir durumdur ve altta yatan durumun tedavisini gerektirir. Bununla birlikte, duyusal sanrıların sorumlusu belirgin uyku eksikliği ve tam yorgunluksa, kendiniz bir şeyler yapabilirsiniz: iyi bir gece uykusu çekin ve dinlenin, böylece halüsinasyonlar ortadan kalkacaktır.
