Kısa bir bakış
- Hastalığın seyri ve prognoz: Yerine ve yaygınlığına bağlı olarak, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden, hareket bozuklukları, kognitif bozukluk, felç gibi olası sekeller, küçük kanamalarla daha iyi prognoz ve erken tedavi
- Muayene ve Tanı: Gerektiğinde öykü, aile öyküsü, kaza öyküsü, görüntüleme işlemleri, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR), X-ışını kontrast maddeli damar görüntüleme (anjiyografi)
- Belirtileri: ani şiddetli baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, bilinç kaybı, koma.
- Tedavi: Ameliyatla, kesme veya sarma gibi cerrahi işlemlerle kanamanın durdurulması.
- Önleme: Genel bir önlem yok, hipertansiyonu tedavi edin, kan basıncını artıran faktörlerden kaçının.
Subaraknoid kanama nedir?
Subaraknoid kanamada, orta meninksler (araknoid) ile beynin doğrudan üzerinde yer alan yumuşak meninksler arasında bir damar yırtılır.
Orta Avrupa ve ABD'de her yıl 100,000 kişiden yaklaşık altı ila dokuzu SAB'den muzdariptir. Subaraknoid kanama genellikle 30 ila 60 yaşları arasında görülür, ancak ortalama yaş 50'dir. Kadınlar erkeklerden biraz daha sık etkilenir.
Subaraknoid kanamadan iyileşme şansı nedir?
Genel olarak subaraknoid kanama potansiyel olarak hayatı tehdit edicidir. Genel olarak SAB'den etkilenen iki kişiden biri ölüyor. Hayatta kalanların yaklaşık yarısı subaraknoid kanamanın felç, koordinasyon bozuklukları veya zihinsel bozukluklar gibi geç etkilerinden muzdariptir ve üçte biri hayatlarının geri kalanında dışarıdan yardıma bağımlı kalmaktadır.
Subaraknoid kanamanın erken yoğun tıbbi tedavisi iyileşme ve prognoz şansını artırır.
Subaraknoid kanama, ezici bir baş ağrısıyla kendini gösterir. Potansiyel olarak yaşamı tehdit edicidir. Bu nedenle, daha önce hiç yaşamadığı şiddetli, ani bir baş ağrısı yaşayan herkes, bir hastanenin acil servisine gitmeli veya 911'i aramalıdır.
Diğer şeylerin yanı sıra, subaraknoid kanama bazen ailelerde de görülebildiğinden, doktor felç ve beyin kanaması geçiren aile üyeleri hakkında bilgi alır.
Görüntüleme teknikleri
Subaraknoid kanamayı teşhis etmek için kafatasının BT (bilgisayarlı tomografi) taraması özellikle bilgilendiricidir. Kranial bilgisayarlı tomografi (kCT) adı verilen incelemede, doktor genellikle subaraknoid kanamayı beyin yüzeyine bitişik iki boyutlu, beyaz bir alan olarak tanır.
Olaydan sonraki ilk birkaç gün içinde subaraknoid kanamayı tespit etmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) de kullanılabilir. BT veya MRI dikkat çekici olmayan bulgular sağlarsa, lomber ponksiyon yoluyla beyin omurilik sıvısının (BOS) toplanması tanıya yardımcı olur. Kanlı bir örnek SAB'yi gösterir.
Kanamanın (anevrizma gibi) kaynağını belirlemek için doktor bazen damarların röntgen görüntüsünü (anjiyografi) çeker.
Subaraknoid kanamanın nedeni nedir?
Anevrizma rüptürü belirli bir hastalıkla bağlantılı değildir, ancak sıklıkla tam sağlık durumunda, herhangi bir semptom olmadan, hatta çoğunlukla tam dinlenme sırasında meydana gelir. Bazen subaraknoid kanamanın öncesinde ağır kaldırma, zor bağırsak hareketleri (ağır baskı) veya cinsel ilişki gibi fiziksel eforlar olabilir.
Anevrizma patlamasının nedeni bazen kan basıncının ani yükselmesi de olabilir.
Bazen yoğun araştırmaya rağmen subaraknoid kanamanın nedeni bulunamayabilir.
Subaraknoid kanama: risk faktörleri
Subaraknoid kanama için önlenebilir risk faktörleri arasında yüksek tansiyon, sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi ve kokain kullanımı yer alır. SAB için önlenemeyen risk faktörleri arasında yaş, SAB geçmişi, ailede SAB geçmişi, genetik faktörler veya anevrizma gibi vasküler değişiklikler yer alır.
Subaraknoid kanamanın başlıca belirtileri ani, şiddetli, daha önce hiç yaşanmamış, boyundan veya alından hızla tüm başa ve ilerleyen saatlerde sırta doğru yayılan baş ağrılarıdır.
Bu sözde "yok edici baş ağrısına" sıklıkla bulantı, kusma, fotofobi ve boyun sertliği (menenjismus) eşlik eder. Subaraknoid kanamanın boyutuna bağlı olarak derin komaya varan bilinç bozuklukları ortaya çıkar.
Beş derece subaraknoid kanama
Uzmanlar subaraknoid kanamanın şiddetini beş dereceye ayırırlar (Hunt ve Hess sınıflandırması). Bunlar semptomların ciddiyetine dayanır ve Glasgow Koma Ölçeği (GCS) olarak adlandırılan puanla ilişkilendirilebilir.
- Hunt ve Hess derece I: baş ağrısı yok veya sadece hafif, muhtemelen hafif boyun sertliği, GCS skoru 15
- Hunt ve Hess derece II: orta ila şiddetli baş ağrısı, ense sertliği, sızan kanın kranyal sinirlere doğrudan baskı yapması nedeniyle kranyal sinir bozuklukları dışında nörolojik defisit yok, bilinç değişikliği yok, GCS skoru 13-14
- Hunt ve Hess derece IV: Şiddetli bilinç bozukluğu/derin uyku (sopor), orta ila şiddetli tamamlanmamış hemiparezi, otonomik bozukluklar (solunum veya ısı regülasyonunda bozukluklar gibi), GCS skoru 7-12.
- Hunt ve Hess derece V: derin koma, gözbebeklerinde ışık reaksiyonu yok, nörolojik muayenede kafatasındaki aşırı basınca bağlı beyin sıkışması kanıtı, GCS skoru 3-6
Subaraknoid kanama nasıl tedavi edilir?
Anevrizmayı ortadan kaldırmak için cerrahi
Subaraknoid kanamanın nedeni anevrizmanın yırtılmasıysa mümkün olan en kısa sürede kan dolaşımından ayrılır. Bu iki şekilde yapılabilir: ya bir beyin cerrahı tarafından cerrahi olarak (kırpma) ya da deneyimli bir nöroradyolog tarafından kan damarları yoluyla (endovasküler sarmallama).
Vazospazm mevcutsa veya hastanın nörolojik durumu kötüyse, doktorlar ameliyattan önce bekleme eğilimindedir, aksi takdirde vazospazmın işlem nedeniyle şiddetlenmesi riski vardır.
Düşük riskli cerrahinin mümkün olmadığı durumlarda sarma önerilir. Ancak anevrizmanın koilleme ile klipsleme kadar etkili bir şekilde ortadan kaldırılması mümkün değildir. Bu nedenle sarma işlemi uygulanan tüm hastaların birkaç ay sonra anjiyografi (damarların X-ışını kontrast maddesi yardımıyla görüntülenmesi) ile izlenmesi gerekir.
Vasküler spazmlar (vazospazmlar)
“Su başı” (hidrosefali)
Subaraknoid kanamanın bir başka olası komplikasyonu da "hidrosefali"dir - beyin omurilik sıvısının birikmesi nedeniyle beyin ventriküllerinin genişlemesi. Bazı durumlarda hidrosefali kendiliğinden geriler. Ancak çoğu durumda biriken beyin omurilik sıvısının birkaç gün süreyle bir tüp aracılığıyla dışarıya boşaltılması gerekir.
Subaraknoid kanama nasıl önlenebilir?
Subaraknoid kanamanın en yaygın nedeni olan anevrizma genel olarak önlenemez. Ancak SAB için bazı risk faktörlerinden kaçınılabilir. Bunlar, sağlıklı kan basıncına katkıda bulunan tüm önlemleri içerir:
- Sigara içmemek
- Yüksek tansiyonu tedavi edin ve kontrol edin
- Obeziteden kaçınmak
- Orta derecede alkol tüketimi
- uyuşturucu kullanmayın
