Kısa genel bakış: Bağırsak polipleri
- Bağırsak polipleri nelerdir? Bağırsağa doğru uzanan mukozal büyümeler.
- Bağırsak polipleri tehlikeli midir? Prensipte hayır, ancak kolorektal kansere dönüşme riski vardır.
- Sıklık: 60 yaş üstü insanların üçte birinde bağırsak polipi vardır.
- Semptomlar: Çok nadir, çoğunlukla kolonoskopi sırasında rastlantısal bir bulgu, muhtemelen mukuslu veya kanlı dışkı, muhtemelen dışkı değişiklikleri.
- Teşhis: Genellikle kolonoskopi yoluyla
- Tedavi: Genellikle kolonoskopi sırasında bağırsak poliplerinin çıkarılması (polipektomi)
Bağırsak polipleri: Bağırsak polipleri nelerdir?
Bağırsak polipleri bağırsak boşluğuna doğru çıkıntı yapan mukozal yapılardır. Bağırsak mukozasına düz bir şekilde yerleşebilir, ona bir stil ile bağlanabilir veya “tüylü” bir şekil alabilirler.
Polipler kolon ve rektumda çok yaygındır. Farklı dokulardan yapılabilirler. Çoğu zaman bağırsak mukozasının glandüler dokusundan kaynaklanırlar. Bu durumda bağırsak poliplerine adenom denir. Adenomlar iyi huylu yapılardır ancak kötü huylu kanserli dokuya dönüşebilirler.
Bağırsak poliplerinin yaklaşık yüzde 70'i adenomdur!
Bağırsak poliplerinin türleri
Doktorlar, bariz bir neden olmaksızın bağırsakta sıklıkla yeniden oluşan bağırsak polipleri (adenom gibi neoplastik bağırsak polipleri) ile örneğin inflamasyonun neden olduğu polipler (neoplastik olmayan bağırsak polipleri) arasında ayrım yapar. İkincisi ayrıca hamartomatöz polipleri de içerir. Dağınık germ hücrelerinden kaynaklanırlar ve genellikle konjenital bağırsak polipleridir.
Üst mukozal hücreler çoğalırsa doktorlar hiperplastik bağırsak poliplerinden de söz eder. Genellikle küçüktürler. Adenomlar genellikle daha büyüktür. Bağırsak polipleri yağ dokusu hücrelerinden gelişirse bunlara lipom adı verilir. Belirli koşullar altında bir polip zaten dejenere olmuş olabilir; bu durumda kolon kanseri olabilir.
Bağırsak polipleri: Belirtileri
Birçok kişi kendine şu soruyu sorar: Bağırsak poliplerini nasıl fark ederim? Herhangi bir özel semptom var mı? Bağırsaktaki polipler genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bunun yerine doktorlar bunları kolonoskopi sırasında tesadüfen keşfederler.
Kanser taramalarından yararlanın! Kolorektal polipler genellikle semptomsuz kalır ancak çoğu durumda kolorektal kanser riskini artırır!
Dışkıda kan
Değişen bağırsak hareketleri
Belirli koşullar altında, etkilenen kişilerin dışkıları da mukusludur. İshal ve karın krampları da izole vakalarda olası semptomlardır. Birkaç vakada bağırsak polipleri kabızlığa neden olur.
Bağırsak polipleri: Nedenleri ve risk faktörleri
Örneğin bağırsak polipleri Batı dünyasında Asya ülkelerine göre çok daha yaygındır. Bu nedenle Batı yaşam tarzının bağırsak poliplerinin gelişimini desteklediğine inanılmaktadır. Buna yüksek yağlı ve yüksek şekerli gıdalar, alkol tüketimi ve nikotin dahildir.
Egzersiz eksikliğinin de kolon poliplerinin gelişiminde rol oynaması muhtemeldir. Ayrıca genetik faktörlerin de etkisi büyüktür.
Bağırsak poliplerinin gelişimi
Kolonun mukoza zarı düzenli olarak kendini yeniler. Bu süreçte eski mukozal hücreler parçalanır ve yeni hücreler çoğalır. Daha sonra yeni mukozayı oluştururlar. Bu sürekli bir süreçtir.
Üreme sırasında genetik materyalde küçük hatalar (mutasyonlar) meydana gelebilir. Vücudun doğal onarım mekanizmaları genellikle bu hataları düzeltir. Ancak zaman zaman bazı mutasyonlar mukozal hücrelerin büyüme özelliklerini değiştirir.
Kolorektal polipler: Genetik faktörler
Bazen bağırsakta polip oluşturma eğilimi kalıtsal olabilir. Doktorlar, saptanabilir bir nedeni olmayan genetik yatkınlığı gerçek kalıtsal hastalıklardan ayırmaktadır. Bu durumda bağırsak polipleri hayatta çok daha erken büyür. Kolorektal kansere yakalanma riski de artar.
Ailesel adenomatöz polipoziste (FAP) bağırsak polipleri
Nadir ailesel adenomatöz polipoziste (FAP), polipler bağırsak boyunca glandüler dokudan büyür (adenomatöz bağırsak polipleri). Bunun nedeni kalıtsal bir genetik mutasyondur. Ancak bazı durumlarda mutasyonlar yeni ortaya çıkar.
Etkilenen bireylerde genellikle ergenlik çağında bazı bağırsak polipleri bulunur. Ancak FAP'ta genellikle mide gibi başka yerlerde de polipler bulunur. Şikayetler oldukça nadirdir. Daha sonra karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, şişkinlik veya kanlı mukuslu dışkılar mümkündür.
Tedavi edilmezse neredeyse her zaman kolon kanserine dönüşürler. Bu rahatsızlığa sahip akrabaları olan kişilerin bağırsaklarını düzenli olarak kontrol ettirmeleri gerekir. Ayrıca genetik danışmanlığın bir parçası olarak akrabalara da FAP testi yaptırılmalıdır.
Uzmanlar, FAP şüphesi olan kişilerin on yaşından itibaren yıllık rekto-sigmoidoskopi (“küçük” kolonoskopi) yaptırmalarını önermektedir!
FAP'ta ayrıca düzensiz diş yapıları veya gözdeki retina pigmentasyonunda değişiklikler meydana gelir. Etkilenen bireylerin kemiklerinde (osteomalar gibi) ve diğer dokularda (örneğin epidermoid kistler) tümörler varsa, doktorlar bunu özel bir FAP formu olan Gardner sendromu olarak adlandırır.
Tiroid kanseri gelişme riski de biraz artar. Bağırsak poliplerine ek olarak FAP hastalarının yaklaşık yüzde 80'inde tiroid nodülleri de vardır. Karaciğerde büyüme de mümkündür.
MUTYH ile ilişkili polipozis (MAP).
MUTYH ile ilişkili polipoziste (MAP), kalıtsal bir genetik bozukluk aynı zamanda erken ve sık görülen kolon poliplerinin de nedenidir. Ancak hastalık FAP'a göre daha hafiftir, daha az sayıda polip gelişir ve bunlar yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişir.
Genetik kusur otozomal resesif bir şekilde kalıtsaldır. Bu, ebeveynlerin mutasyona uğramış geni hastalanmadan taşıyabilecekleri anlamına gelir. Anne ve babanın her biri mutasyona uğramış bir geni aktarırsa, çocuğun hastalığa yakalanma riski vardır. Etkilenen bireylerin yaşamlarında bir kez kolorektal kansere yakalanma riski yüzde 80 ila 100 arasındadır.
Cronkhite-Kanada sendromu
Nadir Cronkhite-Kanada sendromunda, gastrointestinal sistemin her yerinde bağırsak polipleri meydana gelir. Ciltte kahverengimsi lekeler de görülür. El ve ayak tırnaklarının yapısı değişebilir ve kafadaki saçlar dökülebilir.
Cronkhite-Kanada sendromunun spesifik bir tedavisi yoktur. Ancak bazen savunma baskılayıcı tedaviye (immünsüpresyon) yanıt verir.
Birt-Hogg-Dube sendromu
Birt-Hogg-Dube sendromunda kolonda çok sayıda bağırsak polipi oluşur ve bunlar sıklıkla kolon kanserine dönüşebilir. Ayrıca cilt, böbrek ve akciğer tümörleri de ortaya çıkar.
Hamartomatöz polipozis sendromları
Hamartomatöz sendrom vücudun hemen hemen her yerindeki tümörlerle ortaya çıkabilir. Dağınık germinal dokudan kaynaklanırlar. Bunlar embriyonik gelişimden gelen hücrelerdir. Bu hücreler normal bağırsak mukozası gibi yapılanmamıştır.
Böyle bir sendromun parçası olarak bağırsak polipleri ortaya çıkarsa kolorektal kanser riski artar. Çoğu durumda hastalık genç yaşta ortaya çıkar. Hamartomatöz bağırsak poliplerinin örnekleri şunlardır:
- Peutz-Jeghers sendromu: 35 yaş civarında teşhis edilir; sıklıkla ince bağırsakta bulunan polipler; kolorektal kanser riski yaklaşık yüzde 40, pankreas kanseri, meme kanseri veya yumurtalık kanseri riskinde artış; ağız bölgesinde sıklıkla pigment anormallikleri
- Ailesel juvenil polipoz: yaklaşık üçte birinde ailesel kümelenme; kolorektal kanser riski yaklaşık yüzde 20-70
Muayeneler ve teşhis
Örneğin bağırsak hareketlerinde sorun olması durumunda ilk temas noktası aile hekimidir. Genellikle kolorektal kanser taramasını da planlar. Bunun için sizi bir mide-bağırsak uzmanına (gastroenterolog) yönlendirecektir.
Tıbbi geçmişinizi almak (anamnez)
Doktor, hastasının bağırsak sağlığı hakkında ipucu alabilmek için öncelikle birkaç soru sorar:
- Kabızlık, ishal veya düzensiz bağırsak hareketlerinden şikayetçi misiniz veya daha önce yaşadınız mı?
- Dışkınızın kanlı veya mukuslu olduğunu fark ettiniz mi?
- Ailenizde bağırsak hastalığı var mı?
- Son haftalarda veya aylarda istemeden kilo verdiniz mi?
Fiziksel Muayene
Bunu fiziki muayene takip eder. Doktor bir stetoskop kullanarak bağırsak seslerini dinleyebilir. Daha sonra olası sertleşmeleri tespit etmek için karnı elle muayene eder. Bazen rektumdaki bağırsak poliplerini görselleştirmek için bir ultrason makinesi kullanılabilir.
Doktor ayrıca rektumdaki bağırsak poliplerini de palpe edebilir. Bunu yapmak için anüse bir parmak sokar. Bu sözde dijital rektal muayene (DRU), erkeklerde prostat kanseri taraması için de yaygındır. Doktor ayrıca eldiven üzerindeki kanlı dışkı kalıntılarından da kanama belirtileri bulabilir.
kolonoskopi
Patologlar daha sonra dokuyu inceler. Bunu yaparken tam olarak hangi bağırsak polipinin mevcut olduğunu belirlerler. Adenomlar üç alt tipe ayrılabilir. Türüne bağlı olarak bağırsak polipinin kansere dönüşme riski değişir:
- Tübüler adenom: en yaygın şekli (yüzde 60-65), tübüler büyüme, yansımada bağırsak poliplerinin bağırsak duvarındaki bir sap üzerinde asılı olduğu görülüyor, dejenerasyon riski yaklaşık yüzde dört
- Villöz adenom: nispeten nadir (yüzde 5-10), geniş yüzeyli, muayenede çim gibi görünen bu bağırsak poliplerinin yaklaşık yarısı kolorektal kansere dönüşüyor
- Tubulovillous adenom: adenomların yaklaşık yüzde 20-25'i, tübüler ve villöz bağırsak poliplerinin karışık formu
Karın CT/MR
Kolonoskopi mümkün değilse doktorlar sanal kolonoskopiye başvurabilirler. Bu durumda bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanarak kesitsel görüntüler alırlar. Ancak genellikle sadece bir santimetreden büyük kolon polipleri görülebilmektedir.
Video kapsül endoskopi
Önleme
Kolon polipleri ve kolon kanseri nadir görülen hastalıklar değildir. Almanya'da herkes için sağlık sigortası şirketleri belirli bir yaştan sonra koruyucu muayeneler için ödeme yapıyor:
- 50 yaşından itibaren: gizli (gizli) kan için yıllık dışkı testi (immünolojik dışkı testi (iFOBT)
- 50 yaş üstü erkekler, 55 yaş üstü kadınlar: her on yılda bir kolonoskopi, anormallik durumunda bir sonraki kolonoskopi aralığı kısaltılır
- Kolonoskopi reddedilirse: Her beş yılda bir, yalnızca S şeklindeki bağırsak bölümüne kadar küçük kolonoskopi ve gizli kan için yıllık dışkı testleri
Ailede kolonda polip birikmesi durumunda hekimler daha sık ve daha erken kolonoskopi yapılmasını önermektedir. Tam olarak ne sıklıkla kalıtsal kolon polipinin veya kolon kanserinin türüne bağlıdır.
Birinci derece akrabalarda (çocuklar, ebeveynler veya kardeşler) 50 yaşından önce adenom varsa, etkilenenler, akrabada bağırsak polipinin ortaya çıktığı yaştan on yıl önce kolonoskopi yaptırmalıdır.
Akrabalarınızla konuşun! Kolorektal polip ve sonuçta kolorektal kanser riskini daha iyi değerlendirmenin tek yolu budur!
Daha sonra aile öyküsünden veya hatta kalıtsal bir hastalıktan şüphelenirseniz, bu konuda güvenilir bir doktorla konuşun. Sizi uzmanlara yönlendirebilir. Bazen genetik danışmanlık servisini ziyaret etmeniz de tavsiye edilir.
Tedavi
Bağırsak polipi kansere dönüşebileceğinden, doktor onu genellikle kolonoskopi (polipektomi) sırasında çıkarır. Bağırsak polipini tam olarak nasıl çıkaracağı sonuçta büyüklüğüne bağlıdır:
Doktor genellikle beş milimetreden küçük bağırsak poliplerini biyopsi forsepsi kullanarak çıkarır. Daha büyük bağırsak polipleri için elektrikli bir tuzak kullanıyor.
Bağırsak polipleri mukozaya geniş bir şekilde yerleşmişse, bu poliplerin çıkarılması pek mümkün değildir. Daha sonra doktor küçük bir operasyonla (transanal endoskopik mikrocerrahi, TEM) kolonoskopi yapar.
Büyük poliplerin bazen karın duvarından ameliyatla çıkarılması gerekir. Nadir durumlarda, cerrahlar bir bütünü çıkarır. Genetik polipozisi olan ve kolorektal kanser açısından çok yüksek risk altında olan kişiler bazen önlem olarak kolon ameliyatı olabilirler.
Hastalığın seyri ve prognoz
Polip aslında iyi huylu bir bağırsak tümörüdür. Ancak uzun süre devam ederse kolon kanserine dönüşebilir. Bir adenomun kolorektal kansere (adenom-karsinom dizisi) dönüşmesi ortalama olarak beş ila on yıl alır.
Kolon polipleri büyüdükçe kolorektal kanser riski de artar.
Kolorektal polipler için ipuçları
- Egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite vücudunuzun formda kalmasına yardımcı olur. Ayrıca bağırsak poliplerinin ve bağırsak kanserinin önlenmesine de yardımcı olur.
- Önleyici bakım: Sunulan önleyici muayenelerden de yararlanmalısınız. Sağlık sigorta şirketleri belirli aralıklarla masrafları karşılamaktadır. İdeal olarak bunun için aile doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.
- Kontrol: Eğer doktor bağırsak poliplerini çıkarmışsa, tercihen doktorunuzun tavsiyelerine uymalısınız. Gerekirse normal on yıldan daha erken bir zamanda check-up kolonoskopi yaptırmanızı önerecektir.
- Önceden var olan durumlar: Ailenizde kolorektal polip öyküsü varsa özellikle dikkatli olun. Birçok bağırsak polipinin yanı sıra ülseratif kolit gibi kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları veya ailedeki diğer kötü huylu tümör hastalıkları da sonuçta kolorektal kanser riskinizi artırır.
