Kısa bir bakış
- Belirtileri: Spesifik bir semptomun olmaması, genellikle uzun süre hiç olmaması, idrarın kan karışımına bağlı olarak renginin değişmesi, sık idrara çıkma gibi mesanenin boşaltılmasında rahatsızlıklar, idrar yaparken ağrı
- Hastalığın seyri ve prognoz: Tanı ne kadar erken konulursa prognoz da o kadar iyi olur; Mesane kanseri kas dokusunda değilse tedavi şansı daha yüksektir ve genellikle evreye bağlı olarak terapi ile tedavi edilebilir.
- Nedenleri ve risk faktörleri: Ana risk faktörü sigara içmenin yanı sıra tehlikeli maddelerle temas (örneğin mesleki), kronik mesane enfeksiyonları, bazı ilaçlardır.
- Teşhis: Tıbbi görüşme, fizik muayene, idrar testleri, sistoskopi, biyopsi, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), röntgen gibi görüntüleme işlemleri
- Tedavi: Tümörün türüne ve evresine bağlı olarak: sistoskopi yoluyla tümörün çıkarılması, açık ameliyat, mesane aşılaması, kemoterapi ve/veya radyoterapinin yanı sıra immünoterapi de mümkündür
Mesane kanseri nedir?
Mesane kanseri (mesane karsinomu) idrar kesesi duvarının kötü huylu bir tümörüdür. Vakaların büyük çoğunluğunda idrar kesesinin (ürotelyum) mukozasından kaynaklanır. Doktorlar daha sonra ürotelyal tümörlerden bahseder.
Mesane kanserinde normal sağlıklı hücrelere göre daha hızlı bölünen değiştirilmiş hücreler oluşur. Değişen bu hücrelerin başka organlara ve dokulara ulaşması durumunda, orada kardeş tümörler (metastazlar) oluşturmaları mümkündür.
Mesane kanseri dünya çapında en sık görülen yedinci kanserdir. 25 yaşına kadar mesane kanseri her iki cinsiyette de çok nadir görülür ve eşit sıklıkta görülür. Mesane tümörü riski yaşla birlikte artar ve erkeklerde daha fazla görülür. Ortalama olarak erkekler tanı anında 75 yaşında, kadınlar ise yaklaşık 76 yaşındadır.
Mesane kanseri kendini nasıl gösterir?
Çoğu kötü huylu tümörde olduğu gibi mesane kanserinin de spesifik semptomları yoktur. Bu nedenle idrar yollarının birçok hastalığında olduğu gibi belirtilerin arkasında mesane kanserinin de bulunması mümkündür.
Ancak yine de mesane kanseri semptomlarını yaşıyorsanız mutlaka bir doktora başvurmanız önerilir.
Aşağıdaki belirtiler bazen mesane kanserine işaret eder:
- İdrarda kan: Mesanedeki bir tümörün en yaygın uyarı işareti, idrarın kırmızımsı ila kahverengi renginin değişmesidir; bu kalıcı olmayabilir ve genellikle ağrısız olabilir. Bunun nedeni idrarda az miktarda kan bulunmasıdır. Bu çıplak gözle görülebiliyorsa, mesane kanseri genellikle kanın idrarın rengini değiştirmediği duruma göre daha ileri bir aşamadadır.
- Sık idrara çıkma: Sadece küçük miktarlarda idrarın (pollakiüri) sık sık boşaltılmasıyla birlikte idrara çıkma isteğinin artması gibi idrar semptomlarının açıklığa kavuşturulması gerekir. Bazı durumlarda mesanede bir tümörün belirtisidirler.
- Mesane boşalma bozuklukları:Doktorlar tarafından dizüri olarak adlandırılır. İdrar yapmak zordur ve çoğu zaman sadece damlama ve damlamalarda işe yarar. Bazen bu ağrıyla ilişkilidir. Birçoğu bu semptomları sistit olarak yanlış yorumluyor.
- Ağrı: Herhangi bir sebep olmaksızın yanlarda ağrı varsa dikkatli olunması tavsiye edilir, burada doktora başvurmak gerekir. Bunun nedeni ağrının sıklıkla mesane kanserinin çok ileri evrelerinde ortaya çıkmasıdır. Daha sonra mesane tümörü zaten üreterleri veya üretrayı daraltır.
- İltihaplar: Kronik mesane iltihapları, özellikle antibiyotik tedavisi başarısız olduğunda mesane kanserine işaret edebilir.
Mesane kanseri tedavi edilebilir mi?
Mesane kanserini tedavi etme şansı çeşitli faktörlere bağlıdır. Bunlar şunları içerir:
- Tümör ne kadar ilerlemiş? Yüzeysel mi yoksa daha derin doku yapılarından mı kaynaklanıyor? Zaten diğer yapılara veya organlara yayıldı mı?
- Agresif büyüyen bir mesane kanseri mi?
- Lenf düğümleri etkilendi mi veya zaten metastaz var mı?
Mesane kanseri hastalarının çoğu tanı anında erken evrededir. Bu durumda iyileşme olasılığı olumludur, çünkü bu aşamadaki tümörler nispeten nadiren kardeş tümörler (metastazlar) oluşturur ve kanser genellikle ameliyatla tamamen çıkarılabilir.
Tümör hücreleri mesane dışına yayılmışsa veya akciğer, karaciğer veya iskelete uzak metastazlar varsa mesane kanserinden kurtulma şansı daha da azalır. Bu nedenle mesane kanserinin mümkün olduğu kadar erken bir zamanda hekim tarafından teşhis edilip tedavi edilmesi önemlidir.
Mesane kanseri bazen alındıktan sonra tekrarladığından, düzenli takip randevuları gereklidir. Bu, olası nükslerin (nüksetmelerin) erken tespitine ve tedavisine olanak sağlar.
Tedavi edilmezse mesane kanserinin yayılmasını hiçbir şey engelleyemez. Bu nedenle kötü huylu tümör, ilerledikçe vücutta metastazlara ve er ya da geç ölüme neden olur.
Mesane kanserine ne sebep olur?
Vakaların yüzde 90'ında mesane kanseri ürotelyumdan kaynaklanır. Bunlar, mesanenin yanı sıra üreter veya üretra gibi diğer idrar yollarını kaplayan mukozanın belirli doku katmanlarıdır. Ancak mesane kanseri riskini artıran bazı faktörler vardır; çoğunlukla dış etkenler.
Akciğer kanserinde olduğu gibi sigara içmek de mesane kanseri için önemli bir risk faktörüdür. Sigara dumanındaki zararlı maddeler kana karışır ve böbrekler bunları filtreleyerek kandan uzaklaştırır. İdrarla birlikte mesaneye girerler ve burada vücut onları tekrar dışarı atana kadar zararlı etkilerini gösterirler.
Tıp uzmanları, tüm mesane kanserlerinin yaklaşık yüzde 50'sinin sigaradan kaynaklandığını tahmin ediyor. Sigara içenlerde mesane kanseri riski, sigara içmeyenlere göre sigara içilen süreye ve ne kadar sigara içildiğine bağlı olarak iki ila altı kat daha fazladır. Yani sigarayı bırakırsanız mesane kanseri riskinizi azaltırsınız.
Kimyasal maddeler
Bazı kimyasal maddelere maruz kalmak da mesane kanseri riskini artırır. Kanserojen olduğu düşünülen aromatik aminler özellikle tehlikelidir. Önceleri öncelikle kimya endüstrisinde, kauçuk, tekstil veya deri endüstrisinde ve boya ticaretinde kullanılıyorlardı.
Kimyasallar ile mesane kanseri arasındaki bu bağlantı bir süredir bilinmektedir. Bu nedenle işyerlerinde bu tür kimyasallar günümüzde yalnızca yüksek güvenlik önlemleri altında kullanılmaktadır. Hatta bazen tamamen yasaklanıyorlar. Ancak bu durum her ülkede geçerli değildir.
Mesane kanseri de çok yavaş gelişir; kimyasallara maruz kalma ile mesane kanserinin gelişmesi arasında (gizlilik süresi) 40 yıla kadar bir süre geçebilir.
Dolayısıyla uzun süre önce bu tür kimyasallarla çalışmış kişilerde mesane kanserinin ortaya çıkması mümkündür. Aromatik aminlerin yanı sıra mesane kanserinin gelişiminde rol oynaması muhtemel başka kimyasallar da vardır.
Kronik mesane enfeksiyonları
Kronik mesane enfeksiyonlarının da mesane kanseri için bir risk faktörü olduğu düşünülmektedir. Örneğin idrar sondası olan kişilerde mesane enfeksiyonları sık görülür.
Mesane kanseri riskini artıran ilaçlar
Diğer bulaşıcı hastalıklar
Uzun süredir devam eden bazı bulaşıcı hastalıklar mesane kanseriyle ilişkilidir. Bir örnek, tropik ve subtropik bölgelerde bulunan şistozomlarla (çift parazitler) enfeksiyondur. Bazen idrar kesesini ve üretrayı (ürogenital şistozomiyaz) etkileyen şistozomiyaz hastalığına neden olurlar.
Mesane kanseri nasıl teşhis edilir?
Mesane kanseri genellikle çok az belirtiye neden olur veya hiç belirti vermez. Üstelik mesane kanserinin belirtileri başlangıçta o kadar belirsizdir ki başka hastalıklar da akla gelebilir.
Ancak idrarda kan varsa veya mesane tahrişine ilişkin belirtiler devam ediyorsa bir doktora, tercihen aile hekimine veya üroloğa başvurmanız önerilir. Çünkü mesane kanseri ne kadar erken teşhis edilirse o kadar iyi tedavi edilebilir.
Doktorla istişare
Doktor öncelikle gözlemlerinizi ve şikayetlerinizi (tıbbi geçmişinizi) soracaktır. Bu, örneğin aşağıdaki hususlara ilişkin bilgileri içerir:
- İdrarın renginin değişmesi
- Artmış idrara çıkma dürtüsü
- Kimyasallarla mesleki temas
- Sigara içmek
- Mevcut diğer hastalıklar
Sınavlar
Doktor daha sonra fizik muayene yapacaktır. Sadece çok büyük mesane tümörleri karın duvarı, rektum veya vajina yoluyla palpe edilebilir. Ayrıca idrar örneğini de inceler, bu da genellikle idrarda kan olduğunu gösterir. Ayrıca idrarın kötü huylu hücreler açısından daha detaylı bir laboratuvar incelemesi (idrar sitolojisi) yapılır.
İdrarda bazı belirteçler vardır. Hekim bu belirteçlerin tespitine dayanarak mesane kanserinin var olup olmadığını tahmin eder. Ancak hızlı testler olarak da mevcut olan bu testlerin sonuçları henüz yeterince doğru değildir. Bu nedenle birçok doktor, sonuç yeterince kesin olmadığı için teşhis veya erken teşhis amacıyla bunları kullanmamaktadır.
Mesane kanseri şüphesi doğrulanırsa doktor genellikle sistoskopi yapılmasını önerir. Bu amaçla hastaya lokal anestezi, gerekirse sakinleştirici bir ilaç veya genel anestezi verilir.
Sistoskopi sırasında doktor, mesanenin içinin incelenmesini sağlayan özel bir aleti (sistoskop) üretranın içine sokar. Bu muayene, doktorun tümörün mesane astarına ne kadar derin nüfuz ettiğini değerlendirmesini sağlar.
Mesane kanseri tanısı şüpheli dokudan doku örneği (biyopsi) alınarak doğrulanabilir. Sistoskopi sırasında doktor, elektrikli bir tuzak (mesanenin transüretral elektrorezeksiyonu, TUR-B) kullanarak doku örneğini çıkarır. Küçük, yüzeysel olarak büyüyen tümörler bazen bu şekilde tamamen çıkarılabilir. Daha sonra bir patolog hücreleri mikroskop altında inceler.
Örnekler şunlardır:
- Karaciğer ultrasonu
- Göğüs röntgeni
- Karın bilgisayarlı tomografisi (BT) veya manyetik rezonans görüntülemesi (MRI)
- Şüpheli kemik metastazı için kemik sintigrafisi
Mesane kanseri nasıl tedavi edilir?
Kural olarak, kanser tedavisinde farklı disiplinlerden uzmanlar, örneğin cerrahlar, ürologlar, onkologlar ve psikologlar yakın işbirliği içinde çalışırlar. Kendiniz için doğru kararları verebilmeniz için kanser ve tedavi seçenekleri hakkında iyi bilgi sahibi olmanız önemlidir. Anlamadığınız bir yer olursa mutlaka soru sorun.
Mesane kanserinin tedavisi genellikle tümörün kas dokusunda mı yoksa yüzeysel mi olduğuna göre yapılır.
Endoskopik cerrahi (TUR) – tümörün çıkarılması
Etkilenenlerin yaklaşık yüzde 75'inde tümör yüzeyseldir. Bu da mesane kanserinin sadece mesane mukozasında olduğu ve henüz mesane kaslarına ulaşmadığı anlamına gelir. Daha sonra sistoskopi sırasında sistoskop yardımıyla çıkarılabilir. Cerrah, elektrikli bir döngü kullanarak tümör katmanını katman katman çıkarır. Burada karın kesisine gerek yoktur.
Operasyon sonrasında çıkarılan dokunun ince doku incelemesi yapılır. Bu, tümörün "sağlıklı bir durumda", yani tamamen çıkarılmasının mümkün olup olmadığının belirlenmesini mümkün kılar.
Riske bağlı damlatma tedavisi
Doktorlar mesane kateteri yoluyla doğrudan mesaneye bir çözüm sokarlar. Bu çözelti genellikle belirli bir süre (genellikle iki saat) orada kalır ve daha sonra mesane yoluyla atılır. Riske bağlı olarak farklı çözümler kullanılır:
- TUR sonrası lokal kemoterapi: Hastalara ameliyattan hemen sonra kemoterapötik ajanlar olarak bilinen koruyucu anti-kanser ilaçları verilir. Doktor sistoskopi (intravezikal kemoterapi) sırasında bunları doğrudan mesaneye atar.
- TUR sonrası lokal immünoterapi: Ayrıca doktorlar sıklıkla tüberküloz aşısı Bacillus Calmette-Guérin'i (BCG) kullanır ve bunu doğrudan mesaneye de uygularlar. Aşı vücutta bazen tümör hücrelerine karşı savaşan yoğun bir bağışıklık tepkisini tetikler.
Bazı durumlarda, bu başlangıç aşamasını birkaç aydan yıllara kadar süren bakım aşaması adı verilen bir aşama takip eder.
Mesanenin çıkarılması (sistektomi)
Bazı hastalarda mesane kanseri duvarın derinliklerine ve kasların içine doğru büyümüştür. Bu durumda, cerrahların mesanenin bir kısmını veya tamamını çıkaracağı (sistektomi) büyük bir cerrahi prosedüre ihtiyaç duyulur. Bu ameliyat açık olarak, laparoskopla (laparoskopi) veya robot yardımlı olarak yapılır.
Ayrıca doktorlar çevredeki lenf düğümlerini de çıkarırlar. Bu, hastalığın etkilenmiş olabilecek lenf düğümleri yoluyla tekrar yayılma riskini azaltır.
Erkeklerde cerrahlar prostatı ve seminal vezikülleri aynı anda çıkarırlar ve üretranın tümör tutulumu durumunda üretrayı da çıkarırlar. İlerlemiş mesane kanseri olan kadınlarda rahim, yumurtalıklar, vajinal duvarın bir kısmı ve genellikle üretra çıkarılır.
En basit şekli, iki üreterin yaklaşık 15 santimetre uzunluğunda ince veya kalın bağırsağın çıkarılmış bir parçasına implante edilmesidir. Doktorlar bu bağırsak parçasının açık ucunu karın derisinden (ileum kanalı) boşaltırlar. Bu idrar yönlendirme yönteminde her zaman bir miktar idrar karın açıklığından dışarı çıktığı için, etkilenen kişi her zaman bir idrar torbası takar.
Diğer bir seçenek ise “yeni” bir mesane (yeni mesane) oluşturmaktır. Bu durumda doktorlar bağırsağın elenen bir kısmından bir toplama torbası oluşturarak bunu üretraya bağlar. Bunun ön şartı ise mesaneden üretraya geçişin ince doku muayenesinde kötü huylu hücrelerden arındırılmış olmasıdır. Aksi halde üretranın da alınması gerekir.
Ayrıca her iki üreterin renal pelvisten kolonun son kısmına bağlanması (üreterosigmoidostomi) olasılığı da mevcuttur. İdrar daha sonra bağırsak hareketleri sırasında boşalır.
Kemoterapi ve immünoterapi
Halihazırda daha derin dokuları (kas) istila etmiş olan mesane kanseri için mesanenin kısmen veya tamamen çıkarılmasına ek olarak, bu hastaların çoğu ameliyattan önce ve sonra kemoterapi almaktadır. Bunun amacı hayatta kalmayı iyileştirmektir.
Bazen mesanenin alınması mümkün olmayabilir veya hasta ameliyatı reddeder; bu durumda tüm vücudu etkileyen ve tümör hücrelerini ortadan kaldırmayı amaçlayan kemoterapi de bir seçenek olabilir (sistemik tedavi).
Kemoterapi ayrıca, tümör zaten çok ilerlemişse (örneğin, karın boşluğundaki lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılmışsa) mesane kanserine de yardımcı olur. Terapi semptomları hafifletir ve yaşamı uzatıcı bir etkiye sahiptir.
Radyoterapi
Mesane kanseri radyasyona duyarlıdır; tümör hücreleri genellikle radyasyonla tamamen yok edilebilir. Radyasyon tedavisi mesanenin çıkarılmasına bir alternatiftir; böylece mesane bazen korunabilir.
Genellikle radyasyon ve kemoterapinin bir kombinasyonu vardır. Kullanılan ilaçlar (sitostatikler) tümörün radyasyona karşı daha duyarlı olmasını sağlar. Doktorlar buna radyokemoterapi diyor. Radyasyon genellikle birkaç hafta sürer ve genellikle birkaç dakika boyunca günlük olarak verilir.
Rehabilitasyon ve bakım sonrası
Özellikle sistektomi ve alternatif üriner Diversiyon veya yeni mesane uygulanmış mesane kanseri hastalarında birçok vakada takip tedavisi gereklidir. Burada etkilenenler, örneğin fizyoterapi şeklinde ve yapay idrar çıkışları konusunda eğitim kurslarında idrara çıkma konusunda destek alıyor.
Etkilenenlerin düzenli takip randevularına katılmaları da önemlidir. Bu, doktorların mesane kanserinin nüks edip etmediğini erken bir aşamada tespit etmelerini sağlar. Ancak aynı zamanda herhangi bir komplikasyon olup olmadığını, etkilenen kişinin terapide ne kadar başarılı olduğunu ve herhangi bir yan etki olup olmadığını görmek için de kullanılır. Kontrol randevularının ritmi riske bağlıdır.
Mesane kanseri önlenebilir mi?
Mesane kanserini önlemek için en önemli şey hem aktif hem de pasif tütün kullanımını en aza indirmektir. İdeal olarak sigarayı tamamen bırakmalısınız çünkü bu, hastalığa yakalanma riskinizi azaltacaktır.
Tehlikeli maddelerle temas ettiğiniz bir işiniz varsa güvenlik kurallarına uymanız önemlidir. Tehlikeli maddelerle temastan kanser gelişimine kadar geçen sürenin çok uzun (40 yıla kadar) olabileceğini unutmayın.
