Kornea iltihabı: Açıklama
Gözde, görme organının hem dışında hem de içinde çeşitli iltihaplanmalar meydana gelebilir. Hangi yapıların etkilendiğine bağlı olarak, bazıları tehlikeli olan komplikasyonlar beklenmelidir. Kornea iltihabı (keratit) durumunda gözün çok önemli bir bileşeni olan kornea iltihaplanır. Bu nedenle bu hastalıkta özel dikkat gereklidir.
Kornea nedir ve işlevi nedir?
İnsan gözüne dışarıdan baktığınızda kornea şeffaf olduğundan ilk başta fark edilmez. Ortadaki göz küresinin üstünde yer alır ve gözbebeği ve irisin önünde gözün ön yüzeyini oluşturur. Eğer gözbebeği gözün ışık ışınlarının girdiği pencere ise kornea da deyim yerindeyse pencere camıdır. Bu aynı zamanda kornea iltihabı durumunda görmenin neden bozulabileceğini de açıklamaktadır.
Kornea gözü korur ve stabilize eder. Ayrıca ışığı kırma özelliği ile mercekle birlikte gelen ışık ışınlarını retina üzerinde bir odak noktasına toplamakla görevlidir. Kornea olmadan keskin görüş mümkün olmazdı.
Korneanın yapısı nedir?
Kornea 1 sentlik bir parçadan biraz daha küçüktür ve eşit şekilde kavislidir. Birkaç katmandan oluşur; dışarıdan içeriye bunlar:
- gözyaşı filminden besinleri emen ve oksijeni emen epitel tabakası
- korneaya sertlik ve elastikiyet veren stroma
- gözün içindeki sulu mizahtan besinleri emen endotel tabakası
Kornea iltihabı: belirtiler
Kornea iltihabı durumunda gözde çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Hangileri tam olarak hastalığın nedenine bağlıdır. Keratitin olası tipik belirtileri şunlardır:
- şiddetli ağrı
- Gözde yabancı cisim hissi
- Göz kapağı spazmı (blefarospazm): Ağrı ve yabancı cisim hissinden dolayı etkilenen kişiler refleks olarak gözlerini kıstırırlar.
- Fotofobi: Işığa bakıldığında ağrı artar.
- Sulama ve muhtemelen sulu veya cerahatli salgı.
- Göz kızarıklığı
- Korneada büyüme ve doku hasarı (kornea ülserleri)
- görme keskinliğinde azalma (görme keskinliği kaybı)
Kornea iltihabı: nedenleri ve risk faktörleri
Kornea iltihabı vücudun kornea hasarına verdiği tepkidir. Çoğu zaman bu, istilacı patojenler nedeniyle, bazen de UV radyasyonu veya dehidrasyon gibi diğer faktörler nedeniyle oluşur.
Kornea iltihabının bulaşıcı nedenleri
Gözde patojenlerin girişini mümkün olduğu kadar engelleyen bazı koruyucu mekanizmalar (göz kırpma gibi) bulunmaktadır. Ancak bazen mikroplar bu engelleri aşmayı başarır.
bakteriyel keratit
Kornea keratitine genellikle bakteriler, özellikle stafilokoklar, streptokoklar, Pseudomonas aeruginosa, Proteus mirabilis ve klamidya neden olur. Bu bakteriyel keratit tipik bir seyir gösterir:
Bakteriyel kornea iltihabının ağrısı genellikle gizlice başlar ve ilerledikçe güçlenir. Pürülan sekresyon sıklıkla oluşur. Gözün ön odasının alt kısmında beyaz kan hücrelerinin (hipopyon) neden olduğu beyaz bir ayna görünebilir. Şiddetli vakalarda, iltihaplanmanın bir sonucu olarak kornea, etkilenen gözdeki görüşün ciddi şekilde bulanıklaşmasına (lökoma) neden olacak kadar yaralanır. Ayrıca göz içi basıncı artarak glokoma yol açabilir.
Viral keratit
Virüsler arasında özellikle herpes virüsleri, daha spesifik olarak herpes simpleks, korneayı (herpes keratiti) iltihaplandırabilir. Çoğu insan bir noktada bu virüslere yakalanır ve daha sonra onlardan kurtulamaz. Herpes virüsleri sinir hücrelerinde yaşam boyu hayatta kalır ve tekrarlanan salgınlara neden olabilir. Bunlar aynı zamanda gözün korneasını da etkileyebilir.
Varisella zoster virüsleri de kornea iltihabına neden olabilir. Bu virüs öncelikle suçiçeği tetikleyicisi olarak bilinir. Herpes virüsleri grubuna aittir ve ilk enfeksiyondan sonra vücutta hareketsiz halde kalır. Tekrar aktif hale gelirse zona hastalığına (herpes zoster) neden olur. Ayrıca gözü de etkileyebilir ve zoster oftalmikusa neden olabilir. Bununla ilgili önemli olan her şeyi “Yüzdeki Zona” metninde bulabilirsiniz.
Ayrıca bazı adenovirüsler keratitin altında yatan neden olabilir. Oldukça bulaşıcıdırlar ve sıklıkla çocukları etkilerler. Virüsler korneanın yanı sıra konjonktivayı da etkiliyor, bu yüzden doktorlar buna keratokonjonktivit epidemisi adını veriyor. Şiddetli kaşıntı, ağrı ve salgıya ek olarak gözde aşırı bir kızarıklık da olur. İlk başta korneada yüzeysel noktasal kusurlar görülür. Bu süreçte bazen aylarca hatta yıllarca devam eden opasiteler gelişebilir.
Bir mantar kornea iltihabını tetiklediğinde semptomlar bakteriyel keratit belirtilerine benzer. Bununla birlikte, mantar kaynaklı kornea iltihabının seyri genellikle daha yavaştır ve daha az ağrılı olma eğilimindedir.
Gözdeki mantar enfeksiyonu sıklıkla antibiyotik kullanımından sonra veya tahta gibi mantar içeren malzemelerle göz yaralanmalarına bağlı olarak gelişir. Mantar keratitinin tipik etken maddeleri Aspergillus ve Candida albicans'tır.
Kornea iltihabının nadir bir çeşidi akantamoebik keratittir. Acanthamoebae, korneayı enfekte ettiğinde diğer semptomların yanı sıra halka şeklinde apseye yol açan tek hücreli parazitlerdir. Etkilenen bireyler daha zayıf görüş ve şiddetli ağrı yaşarlar.
Risk faktörü olarak kontakt lensler
Modern kontakt lensler oksijene karşı eski modellere göre çok daha fazla geçirgendir.
Kornea iltihabının bulaşıcı olmayan nedenleri
Hiçbir patojen bulunmadığında kornea da iltihaplanabilir. Bu, örneğin romatizmal hastalıklar bağlamında meydana gelebilir.
Kornea iltihabı göze giren yabancı cisimlerden de kaynaklanabilir. Kornea çok hassas olduğundan genellikle göze bir şey kaçtığında bunu hemen fark edersiniz. Ancak gözdeki duyunun azaldığı veya tamamen kaybolduğu hastalıklar da vardır. Kazalardan, ameliyatlardan veya kronik herpes enfeksiyonlarından kaynaklanabilecek çoğunlukla sinir felci sorumludur. Bu durumda önemli koruyucu refleksler kaybolur ve kornea yabancı cisimlerin mekanik tahrişine maruz kalır.
Birçok insanın hafife aldığı şey, UV radyasyonunun kornea üzerindeki zararlı etkisidir. Güçlü ultraviyole ışık epitel tabakasına zarar verebilir ve yaklaşık altı ila sekiz saat sonra çok ağrılı kornea iltihabına (keratitis fotoelektrika) neden olabilir. Örneğin koruyucu gözlük olmadan kaynak yaparken, solaryumda veya yüksek dağlarda yüksek dozda ultraviyole ışığa maruz kalınır.
Kornea iltihabı: muayene ve tanı
Yarık lamba muayenesi ile doktor daha sonra korneayı ve gözün ön odasını hasar ve iltihap belirtileri açısından inceleyebilir. Ayrıca gözlerin hareketliliğini ve görme keskinliğini de kontrol eder. Korneanın duyarlılık testi, duyunun bozulup bozulmadığını gösterecektir. Ayrıca tonometre ile göz içi basıncı da ölçülebilir.
Enfeksiyöz bir kornea iltihabının arkasında hangi patojenin bulunduğunu bulmak için doktor, etkilenen kornea bölgelerinden (kontakt lens kullananlarda, kontakt lens ve aksesuarlarından) bir smear yapabilir. Bu çubuk mikroskop altında daha yakından incelenir.
Kornea iltihabı: Tedavi
Kornea iltihabının tedavisi nedenine bağlıdır:
Bakteriyel keratit: tedavi
Bakteriyel keratitte genellikle lokal antibiyotik preparatları kullanılır (örn. antibiyotikli göz damlaları).
Kornea iltihabı çok ağrılı olabileceğinden birçok hasta anestezik göz damlası yaptırmak ister. Bu tür göz damlaları mevcuttur ancak kalıcı olarak kullanılmamalıdır! Koruyucu kornea refleksini iptal ederler, bu da daha sonra yaralanmalara neden olur. Bu nedenle uzun vadede kornea iltihabına şöyle denir: Göz kapalı ve içinden!
Özellikle bakteriyel kornea iltihabı durumunda korneanın delinmesi korkulan bir komplikasyondur. Bunun nedeni, sulu mizahın gözün içinden dışarıya kaçabileceği bir sızıntı oluşmasıdır. Cerrahi müdahale ile bunun önüne geçilebilir. Örneğin korneanın konjonktiva ile kaplanması veya çok acil durumlarda kornea nakli yapılması gibi. Mevcut inflamasyon durumunda böyle bir acil kornea nakline keratoplasti à chaud denir.
Viral keratit: Tedavi
Ayrıca viral kornea iltihabı bazen ek olarak glukokortikoidlerle (“kortizon”) tedavi edilir (keratitis dendritica hariç). Ajanlar topikal olarak (lokal olarak) uygulanır.
Diğer patojenlerin neden olduğu keratit: Tedavi
Mantarların neden olduğu kornea iltihabı, natamisin veya amfoterisin B gibi antifungal ajanlarla (antimikotikler) tedavi edilir. Bunlar topikal olarak uygulanır veya yutulur. Yerel olarak uygulanırlar veya yutulurlar. Bu işe yaramazsa acil kornea nakli (keratoplasty à chaud) gerekli hale gelir.
Eğer keratit akantamiplerden kaynaklanıyorsa tedavi yoğun lokal tedaviden oluşur. Bu, neomisin, propamidin ve PHMB (poliheksan metilen biguanid) gibi antibiyotik ve dezenfektanların bir kombinasyonunu içerir. Acil kornea naklinin (keratoplasti à chaud) da yapılması gerekebilir.
Bulaşıcı olmayan keratit: Tedavi
Kornea iltihabı: hastalığın seyri ve prognoz
Kornea iltihabının kesin seyri vakadan vakaya değişir ve her şeyden önce tetikleyicisine bağlıdır. Göz semptomları devam ederse derhal bir doktora görünmek önemlidir. Uygun tedavi ne kadar erken başlarsa hastalığın süresi o kadar kısalır ve komplikasyon riski o kadar düşük olur.
Bu nedenle kornea iltihabı çoğu durumda zamanında tedavi ile iyi bir şekilde kontrol edilebilir. Genellikle bir ila iki hafta sonra iyileşir. Ancak daha ciddi vakalarda iyileşme süreci birkaç hafta sürebilir. En kötü durumda kornea iltihabı kalıcı görme hasarı bırakır.
Kornea iltihabı: Önleme
Kornea iltihabı bulaşıcıysa (bulaşıcı keratit durumunda), yakındaki insanlara bulaşmaması için hijyene de dikkat edilmelidir. Buna örneğin enfekte kişilerin ayrı bir havlu kullanması da dahildir.
