Kısa bir bakış
- Böbrek yetmezliği – Tanım: Böbrek yetmezliğinde (böbrek zayıflığı, böbrek yetmezliği), böbreklerin üriner maddeleri (yani idrarla sürekli olarak atılması gereken maddeleri (üre gibi) atma yeteneği sınırlıdır veya hiç yoktur, aksi takdirde idrarla atılma riski vardır. sağlığa zarar.
- Hastalık formları: akut böbrek yetmezliği (ani başlangıçlı, potansiyel olarak geri döndürülebilir) ve kronik böbrek yetmezliği (kademeli başlangıçlı, genellikle ilerleyici, geri döndürülemez, ancak gerekirse yavaşlatılabilir).
- Nedenleri: Ani böbrek yetmezliği, örneğin kazalar, yanıklar, iltihaplar, enfeksiyon, kalp yetmezliği, tümörler, böbrek taşları, ilaçlar. Kronik böbrek zayıflığı durumunda, örn. şeker hastalığı, yüksek tansiyon, böbrek kistleri, iltihaplar, ilaçlar.
- Tedavi: Böbrek yetmezliğinin nedenine ve ciddiyetine bağlı olarak. Sebebin ve mevcut risk faktörlerinin tedavisi (yüksek tansiyon gibi), sıvı, asit-baz ve elektrolit dengesinin düzenlenmesi, böbreklere zarar veren ilaçlardan kaçınılması, diyaliz veya gerekiyorsa böbrek nakli. Ayrıca diyet önerileri.
Böbrek yetmezliği nedir?
Böbrek yetmezliğinde (böbrek zayıflığı, böbrek yetmezliği) böbrekler artık ana fonksiyonlarını yerine getiremez veya sınırlı bir şekilde yerine getirebilir. Bu, kanın sürekli filtrelenmesi ve saflaştırılmasından, yani fazla suyun, minerallerin ve metabolik ürünlerin filtrelenip idrar olarak atılmasından oluşur.
Böbrek yetmezliğinde ne olur?
Böbrekler artık kanı (yeterince) filtreleyemediğinde idrarla ilgili maddeler vücutta birikir. Bunlar üre, ürik asit ve kreatinin gibi idrarla atılması gereken metabolizmanın son ürünleridir.
Ayrıca böbrek yetmezliği sırasında vücutta su ve mineraller de birikmektedir. Diğer şeylerin yanı sıra bu, doku şişmesine (ödem) ve kalpte aritmilere (çok fazla potasyum nedeniyle) neden olabilir. Bunun bir başka sonucu olarak böbrek yetmezliğinde metabolik asidoz (metabolik olarak "asidik" kan) gelişebilir.
Böbrek yetmezliği – akut veya kronik
Doktorlar, böbrek fonksiyonlarının aniden, yani kısa bir süre içinde azalması durumunda, akut böbrek yetmezliğinden söz ederler. Bu fonksiyon kaybı potansiyel olarak geri döndürülebilir. Bununla ilgili daha fazla bilgiyi Akut böbrek yetmezliği makalesinde okuyabilirsiniz.
Kronik böbrek yetmezliğinde böbrek fonksiyonu yavaş yavaş ve kalıcı olarak azalır. Bu tür böbrek hasarı hakkında daha fazla bilgiyi Kronik böbrek yetmezliği makalesinde bulabilirsiniz.
Böbrek yetmezliği tedavi edilebilir mi?
Eğer “böbrek yetmezliği” doğru bir şekilde kronik böbrek yetmezliğinin son aşamasını ifade ediyorsa, cevap hayırdır (hastalıklı böbrekler açısından). Buradaki böbrek hasarı o kadar büyük ki, hastalar hayatta kalabilmek için diyalize ("kan yıkama") veya yeni bir böbreğe (böbrek nakli) bağımlı kalıyor.
Daha erken aşamalarda bile kronik böbrek yetmezliği, zaten tahrip olmuş böbrek dokusunun işlevsel kapasitesini yeniden kazanması anlamında tedavi edilemez. Ancak erken ve uygun tedaviyle hastalık son aşamaya bile ilerlemez (ya da en azından çok yavaş bir şekilde).
Akut böbrek yetmezliği ise iyileşebilir: Hızlı tedavi edilirse böbrek fonksiyonları genellikle tamamen iyileşir. Ancak hastaların küçük bir kısmı kronik böbrek yetmezliğiyle karşı karşıya kalıyor. Tedavi edilmeyen böbrek yetmezliği genellikle ölümcüldür.
Bu soruya genel bir cevap vermek mümkün değil. Temel olarak:
Ciddi böbrek hasarı vakalarında diyaliz hayat kurtarıcı olabilir. Ancak kronik diyaliz hastalarının yaşam beklentisi (aynı yaştaki normal popülasyonla karşılaştırıldığında) önemli ölçüde kısalır.
Diyabet veya kalp yetmezliği gibi eşlik eden hastalıkların da mevcut olması durumunda durum özellikle kritiktir. Hastanın yaşı gibi diğer faktörler de böbrek yetmezliği durumunda yaşam beklentisinin ne kadar kısalacağını etkiler.
Şiddetli böbrek hastalığı olan hastalara donör böbreği verildiğinde prognoz daha iyi görünüyor: Böbrek nakli sonrası yaşam beklentileri diyaliz hastalarına göre önemli ölçüde daha yüksek.
Kronik böbrek yetmezliği olan kişilerin yaşam beklentisi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Böbrek yetmezliği nasıl oluşur?
Özellikle yaşlı ve zayıf insanlarda, akut böbrek yetmezliği sıklıkla çok az içmeleri ve dolayısıyla vücudun kuruması (dehidrasyon) nedeniyle ortaya çıkar. Bazı ilaçlar, enfeksiyonlar, bulaşıcı olmayan böbrek iltihabı, tümörler veya kalp yetmezliği de ani böbrek yetmezliğini tetikleyebilir.
Akut böbrek yetmezliğinin nedenleri hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Kronik böbrek yetmezliğine sıklıkla diyabet neden olur. Sürekli yüksek kan şekeri seviyeleri, böbreklerin filtreleme birimleri olan renal korpüsküllere (glomerüller) zarar verir. Böbrek hasarının bu şekline “diyabetik nefropati” denir.
Uzun süredir devam eden yüksek tansiyon da sıklıkla böbreklere kronik olarak zarar verir. Diğer olası nedenler arasında böbrek iltihabı ve kistik böbrek hastalığı (böbreklerde genellikle doğuştan çok sayıda sıvı dolu boşlukların (kistler) oluşması) yer alır.
Böbrek yetmezliği: belirtiler
Akut böbrek yetmezliği sıklıkla çabuk yorulma gibi spesifik olmayan semptomlarla ortaya çıkar. En belirgin semptom idrar miktarında azalma da olabilir. Ancak bu her zaman gerçekleşmez. Etkilenen bazı bireyler aşırı miktarda idrar (poliüri) bile atarlar.
Kronik böbrek zayıflığı başlangıçta hiçbir belirti göstermez. Ancak böbrek hasarı ilerledikçe, zayıflık, kaşıntı, kirli-sarı cilt rengi (café-au-lait cilt rengi) ve dışarı verilen hava, cilt ve terden kaynaklanan idrar benzeri koku (üremik fetor) gibi hastalık belirtileri yavaş yavaş ortaya çıkar.
Böbrekler çok az su salgılarsa genellikle dokularda birikir. Bunun sonucunda örneğin bacaklarda su tutulması (ödem) ortaya çıkar. Ancak “aşırı hidrasyon” akciğerleri de etkileyebilir (akciğer ödemi).
Böbrek yetmezliği – belirtiler makalesinde böbrek fonksiyon bozukluğu belirtileri hakkında daha fazla bilgi edinin.
Böbrek yetmezliği: Teşhis
Teşhis, tıbbi geçmişi almak için doktor ve hasta arasında ayrıntılı bir görüşme yapılmasıyla başlar. Doktor, diğer şeylerin yanı sıra hastanın hangi şikayetlerinin olduğunu ve bunların ne kadar süredir devam ettiğini sorar. Ayrıca altta yatan hastalıkları (yüksek tansiyon gibi) ve hastanın kullandığı ilaçları da sorgular.
Tıbbi öykü görüşmesini fizik muayene ve kan ve idrar testleri takip eder. Böbrek yetmezliği ile ilgili kan değerleri kreatinin, üre ve kreatinin klirensini içerir. Bu böbrek değerleri hekime böbrek fonksiyonlarının ne kadar bozulduğuna dair bir gösterge verir.
İdrarda protein miktarının arttığının (proteinüri) tespiti de bilgilendiricidir. Çoğunlukla böbrek yetmezliğine işaret eder ancak başka nedenleri de olabilir.
Akut böbrek yetmezliği muayeneleri ve tanısı hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz. Kronik böbrek yetmezliğinin değerlendirilmesi hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz lütfen burayı okuyun.
Böbrek yetmezliği: aşamalar
Akut böbrek yetmezliği, hastalığın seyri boyunca diğer aşamaların yanı sıra dört aşamaya ayrılabilir: Yalnızca saatlerden birkaç güne kadar süren hasar aşamasıyla (başlangıç aşaması) başlar ve iyileşme aşamasıyla sona erer. İkincisi sırasında, böbrek fonksiyonu az çok iyileşir ve bu iki yıla kadar sürebilir. Ayrıca akut böbrek yetmezliği, böbrek değerlerinin büyüklüğüne ve idrar çıkışına bağlı olarak üç aşamaya ayrılır.
Akut böbrek yetmezliğinin aşamaları ve ilerleme aşamaları hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Kronik böbrek yetmezliğinin farklı ciddiyet dereceleri hakkında daha fazla bilgiyi Böbrek yetmezliği - aşamaları makalesinde okuyabilirsiniz.
Böbrek yetmezliği: Tedavi
Böbrek yetmezliği tedavisi, durumun nedenine ve ciddiyetine bağlıdır.
Her türlü böbrek yetmezliğinde doktorlar asit-baz ve elektrolit dengesini (elektrolitler = kan tuzları) izler ve düzenler. Bu amaçla ilaç yazabilirler. Diüretikler ("su tabletleri") adı verilen ilaçlar bazen, etkilenen kişilerin hâlâ yeterince idrara çıkabilmesi ve "toksinleri" ortadan kaldırabilmesi için gereklidir.
Böbrek yetmezliği durumunda böbreğe zarar veren ilaçlardan kaçınmak veya bunları dikkatli ve düşük dozda kullanmak da önemlidir. Örneğin, meşhur ağrı kesici ve ateş düşürücü ibuprofen ağır böbrek yetmezliğinde alınmamalıdır.
İlaçları yalnızca doktorunuza danıştıktan sonra almak en iyisidir.
Akut böbrek yetmezliğinin tedavisi hakkında daha fazla bilgiyi buradan edinebilirsiniz. Kronik böbrek yetmezliğinin nasıl tedavi edildiğini buradan okuyabilirsiniz.
Böbrek yetmezliği: Beslenme
Böbrek yetmezliği olan hastalar da böbreklerindeki yükü hafifletmek ve genel durumlarını iyileştirmek için kendileri de bir şeyler yapabilirler. Örneğin kendi protein ve kalori alımınıza dikkat etmeniz önemlidir. Böbrek fonksiyonlarının bozulması, protein parçalanmasının artmasına ve yağ metabolizması bozukluklarına yol açabilir.
Kronik böbrek yetmezliği olan kişiler, doğal olarak veya katkı maddesi olarak çok fazla fosfat içeren gıdaları ölçülü olarak tüketmelidir. Bunlara fındık, sakatat, kepekli ekmek, süt, işlenmiş peynir ve bazı sosis türleri dahildir.
Diyalize giren böbrek yetmezliği olan hastalar için de özel öneriler geçerlidir.
Bu konu hakkında daha fazla bilgiyi Böbrek yetmezliğinde beslenme makalesinde okuyabilirsiniz.
