Hızlanma nedir?
Tıpta tempo, kronik yorgunluk sendromu (aynı zamanda miyaljik ensefalomiyelit/kronik yorgunluk sendromu, ME/CFS) ve aynı zamanda uzun süreli Kovid için tedavi edici bir kavramdır. Ciddi şekilde etkilenen insanlar artık günlük yaşamla baş edemiyor ve daha az ciddi şekilde etkilenenler bile performansta düşüş yaşıyor.
Pacing, etkilenenlerin enerji kaynaklarını korumayı ve her türlü aşırı yüklenmeyi (fiziksel, zihinsel ve duygusal) önlemeyi amaçlar.
Uzun Kovid için ilerleme hızı
ME/CFS öncelikle mononükleoz gibi viral enfeksiyonların bir sonucu olarak bilinmektedir. Uzun Kovid'in en ciddi ikincil bozukluklarından biri olan yorgunluğun ana belirtisi şu anda dünya çapında daha sık görülüyor. En olası neden, otonom sinir sistemi, vasküler düzenleme ve enerji metabolizmasının bozulmasına yol açan bozulmuş bir bağışıklık tepkisidir.
Stres intoleransı
Yorgunluğu olan kişiler sıklıkla egzersiz intoleransı olgusundan muzdariptir. Küçük bir çaba bile onları aşırı yorabilir. Sonuç, "çarpışma" olarak da bilinen efor sonrası halsizlik olarak adlandırılır. Buna semptomlarda şiddetli bir kötüleşme ve hatta tam bir hareket edememe eşlik eder. Ayrıca etkilenen kişinin durumunu kalıcı olarak kötüleştirebilir.
İlerleme Hızı: Sakinleşerek kazalardan kaçının
Kronik yorgunluk, artık tam olarak şarj edilemeyen arızalı bir pilin durumuna benzetilebilir. Enerji rezervlerinin tamamen tüketilmemesi önemlidir. Her tam “deşarj” arızalı aküye daha fazla zarar verir. Etkilenenler dinlenirse pili şarj ederler.
Terapi olarak ilerleme hızı
Pacing, etkilenenlerin dinlenme ve aktivasyon arasındaki kişisel dengelerini bulmalarına yardımcı olur ve böylece kazaların sayısını ve ciddiyetini azaltabilir. Pacing hastaları stabilize edebilir ve böylece durumlarının daha da kötüleşmesini önleyebilir.
Pacing mümkün olduğu kadar erken ve tutarlı bir şekilde kullanılırsa, durumun iyileşmesi ve hatta tamamen iyileşmesi ihtimali daha yüksektir.
Pacing aynı zamanda etkilenenlerin durumları üzerinde belirli bir miktar kontrolü yeniden kazanmalarına da olanak tanır. Bu onların zihinsel durumlarını güçlendirir ve mevcut durumu kabul etmelerine yardımcı olur.
Diğer yorgunluk fenomenlerine yardımcı olabilecek ve hastaları daha aktif olmaya motive eden stratejiler, yorgunluk konusunda oldukça risklidir: hastanın durumunun sadece kısa vadede değil kalıcı olarak kötüleşmesine neden olabilirler. Bunun performans ve yaşam kalitesi üzerinde büyük etkisi vardır.
İlerleme hızı nasıl çalışır?
Sınırları tanıyın: Kendilerine aşırı yüklenmemek için etkilenenlerin mevcut sınırlarına dair bir fikir geliştirmeleri gerekir. Bunlar dört alanla ilgilidir: fiziksel, zihinsel/bilişsel, sosyal ve duygusal aktivite.
Pacing'in ana mesajı kendi vücudunuzu dinlemektir. Bir aktiviteden sonra bir bozulma fark ederseniz, gelecekte bundan kaçınmalısınız. Eğer aktivite sırasında kendinizi zaten yorgun hissediyorsanız, onu yarıda bırakmalısınız. Bu aynı zamanda duygusal açıdan stresli durumlar için de geçerlidir!
Dinlenme molaları verin, tampon planlar yapın: CFS'li kişilerin enerji seviyelerini yönetmeleri gerekir. Dinlenme molaları sizin için çok önemlidir. Pillerinizi zaman zaman şarj etmeniz gerekir. Bu nedenle günlük rutininize düzenli aralar planlayın ve bunlara tutarlı bir şekilde sadık kalın. Bu şekilde tampon görevi gören ve aşırı yüklenmeyi önleyen enerji kaynakları oluşturursunuz. Özel aktiviteler planlıyorsanız öncesinde ve sonrasında dinlenin. Ayrıca yorgunluk belirtilerine dikkat edin ve bunları spontan iyileşme molalarıyla ortadan kaldırın.
Yarı güçte sürüş yapın: Hızlanma bağlamında etkili bir strateji, kendi gücünüzün şu anda izin verebileceğinden daha azını üstlenmektir. Birçok hasta, gerçekte yapabileceklerinin yalnızca yüzde 50'sini yaptıklarında en istikrarlı olduklarını bildirmektedir. Bu sayede pil asla tamamen boşalmaz.
Hedefli bir şekilde rahatlayın: Otojenik egzersiz veya meditasyon gibi rahatlama teknikleri zihinsel rahatlama sağlayabilir. Uygulayıcılar derin bir rahatlama bulurlar. Bu nedenle CFS'li kişilerin uygun bir tekniği öğrenmesi çok yararlı olabilir.
Mevcut sınırlamaları kabul edin: CFS, etkilenenleri alıştıkları yaşamdan mahrum eder. Bazıları artık mesleklerini sürdüremiyor veya performansları ciddi şekilde kısıtlanıyor. Hobiler, arkadaşlarla buluşmalar, aile aktiviteleri veya spor gibi yapmaktan keyif aldığınız pek çok şey artık ya mümkün değil ya da sınırlı ölçüde mümkün. Bu kaybı kabullenmek kolay değil ama yeni çerçevede hayatınızı en iyi şekilde organize edebilmek için (en azından şimdilik) gereklidir.
Sınırları iletin: Çevrenizdekileri durumunuz hakkında bilgilendirin. Artık neden eskisi kadar aktif olamayacağınızı, neden bazen kısa sürede randevularınızı iptal etmek zorunda kaldığınızı ve kendinizi toparlayıp içgüdülerinize karşı aktif olmanın durumunuzu daha da kötüleştirdiğini açıklayın. Bu, insan kardeşlerinizin gerekli anlayışı geliştirmesinin ve sizi desteklemesinin tek yoludur.
Yardımı devredin ve kabul edin: Azalan gücünüzü önemli şeyler ve sizin için iyi olan şeyler için kullanmaya çalışın. Bunu yapmak için mümkün olduğunca çok görev verin: ev işleri, vergi beyannameleri, ayak işleri.
Pacing'in bir parçası olarak kalp atış hızının izlenmesi
Pacing sırasında hastaların kişisel egzersiz limitlerine ilişkin çok iyi bir his geliştirmeleri gerekir. Birçoğu bunu özellikle başlangıçta zor buluyor.
Entegre kalp atış hızı monitörüne sahip fitness saatleri bu konuda yardımcı olabilir. Bunlar sürekli olarak nabzı kaydeder ve CFS hastalarının daha yüksek stres seviyelerini zamanında fark etmelerine yardımcı olabilir. Belirli kalp atış hızı aralıkları aşıldığında uyarı işlevi sunan bir cihaz seçin.
Doktorlar referans değerini belirlemek için iki yaklaşım önermektedir:
- Yaşa bağlı olarak (220 – yaş) x 0.6 = dakikadaki kalp atışı (bpm) cinsinden referans değeri formülü uygulanır. 40 yaşındaki bir kişi için bu, maksimum (220 – 40) x 0.6 = 108 bpm anlamına gelir.
- Yedi gün boyunca yatarken ölçülen ortalama dinlenme kalp atış hızına dayalıdır: dinlenme kalp atış hızı + 15. Dinlenme kalp atış hızı 70 olduğunda kılavuz değer bu nedenle 85 bpm olacaktır.
Özellikle ikincisi çok düşük bir değerdir. Ancak amaç nabız aralığını kademeli olarak genişletmektir. Hastanın art arda yedi gün boyunca semptomlarında herhangi bir kötüleşme görülmezse ve başka semptom ortaya çıkmazsa, belirtilen maksimum kalp atış hızı kademeli olarak ve yavaşça artırılabilir.
Efor sonrası halsizlik nedir?
Egzersiz sonrası rahatsızlık, sağlıklı insanların fiziksel veya zihinsel stres sonrasında yaşadığı normal yorgunlukla karşılaştırılamaz. Efor sonrası halsizlik durumunda, etkilenenlerin semptomları çarpıcı biçimde kötüleşir.
Hastaların stres sınırları kişiden kişiye büyük farklılıklar göstermektedir. Bir kişi yürüyüşle başa çıkabilirken, ciddi şekilde etkilenen hastalar için konuşmak veya dişlerini fırçalamak çok fazla olabilir ve kazaya neden olabilir. Bu nedenle bireysel kişisel sınırları ortaya çıkarmak çok önemlidir.
