Kısa bir bakış
- Görme bozukluklarının nedenleri: ör. miyop, uzağı görememe, migren, göz hastalıkları (yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi), optik nörit, tümörler, stres
- Görme bozuklukları kendini nasıl gösterir? Sebebe bağlı olarak titreme, yanıp sönme, görüş alanının kısıtlı olması, "sivrisinekler", "kurum yağmuru" veya (geçici) körlük içerebilirler.
- Görme bozukluğunun tedavisi: nedene bağlı olarak, örn. Görme düzeltmesi (gözlük, kontakt lens), ilaç tedavisi, gerekirse ameliyat yoluyla
Görme bozuklukları: Nedenleri ve olası hastalıklar
Görme bozukluğunun birçok farklı nedeni vardır. Nispeten zararsız nedenler şunları içerir:
- Auralı migren (örn. gözlerin önünde ışık çakmaları veya titreme, konuşma güçlüğü, rahatsızlık)
- Akut hipoglisemi (örn. titreme, “gözlerin önünde kararma”)
- Yorgunluk (örn. çift görüntü görmek)
- göz kuruluğu/aşırı yük/stres (örn. göz kapağının seğirmesi)
- Görme bozukluğu (yakını veya uzağı bulanık görme)
Ancak görme sorunlarının daha ciddi nedenleri de vardır. Bunlar örneğin şunları içerir:
- Göz hastalıkları: Glokom, katarakt veya retina dekolmanı gibi göz hastalıkları (oftalmolojik nedenler) genellikle görme bozukluklarının sorumlusudur.
- Vasküler nedenler: Bunlar arasında örneğin beyinde kan akışının olmaması (migrende veya TIA'da (felcin ortak bir öncüsü) olduğu gibi), retinada damar tıkanıklıkları ve gebelik toksemisindeki (preeklampsi) damar spazmları yer alır.
- Kafada yer kaplayan süreçler: Bunlara ayrıca göz ve beyin tümörleri, beyin kanaması, apseler, damar malformasyonları (anjiyomlar) ve damar şişkinlikleri (anevrizma) gibi görme bozuklukları da eşlik edebilir.
- Stres: Stresin neden olduğu görme bozuklukları da mümkündür; örneğin uzun süreli fiziksel ve/veya zihinsel stres, stres hormonlarının konsantrasyonunu arttırdığında ve gözdeki kan damarlarına zarar verdiğinde.
- Dış şiddet: Kaza gibi dış şiddetin neden olduğu optik sinir hasarı (travmatik optikopatiler) da görme bozukluğunun olası nedenleridir.
- Terapötik sonuçlar: Görme bozuklukları, menenjitin yanı sıra radyoterapi veya kemoterapiden kaynaklanan kalıcı rezidüel hasar (artık durumlar) da olabilir.
Görme bozukluklarının önemli nedenleri ayrıntılı olarak
Görme bozukluklarının en önemli tetikleyicileri şunlardır:
Uzağı görememe (miyopluk): Uzağı göremeyen kişiler yalnızca yakındaki nesneleri keskin bir şekilde algılarlar, göz küresinin çok uzun olması nedeniyle uzaktaki görüşleri bulanıklaşır. Bu nedenle gelen ışık ışınları retinanın önünde birleşir. Şiddetli miyopluk aynı zamanda arka vitreus dekolmanını da kolaylaştırır (aşağıya bakın), bu da daha fazla görme bozukluğuna neden olur.
Presbiyopi (presbiyopi): Presbiyopi, yaşlılıkta göz merceğinin daha az elastik hale gelmesiyle gelişir. Burada da yakın nesnelere yönelik görme keskinliği azalır.
Şaşılık: Gözün gerekli bakış yönünden sapması ya göz kaslarının felç olmasından kaynaklanmaktadır ya da tanımlanabilir bir nedeni yoktur. Şaşılıkta en önemli görme bozukluğu çift görüntü görmektir (diplopi).
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD): AMD'ye bağlı görme bozukluğu yaygındır. Metabolik ürünler gözde birikir ve yavaş yavaş retinanın merkezini tahrip eder. Bunun sonucunda "kuru AMD" olarak adlandırılan durumda görme bozulurken, "ıslak AMD" durumunda etkilenen kişinin görüşü de bozulur. Tedavi edilmezse etkilenenler kör olacak.
Bir glokom atağından şüpheleniliyorsa (baş ağrısı veya göz ağrısıyla birlikte görmenin hızlı, tek taraflı bozulmasından körlüğe kadar), derhal bir göz doktoruna başvurun!
Vitreus opaklıkları: Yaş ve uzağı görememeyle birlikte, etkilenen kişilerin genellikle "mouches volantes" ("uçan sivrisinekler") olarak algıladığı vitreus opaklığı gelişebilir; bunlar gri, yüzen noktalar ve ipliklerdir. Bulanıklık göz hareketleriyle birlikte kaybolur ancak uzun vadede azalır. "Mouches volantes" sinir bozucudur ancak genellikle zararsızdır. Ancak iltihaplı göz hastalıklarıyla da ortaya çıkabilirler.
Vitreus kanaması: Vitreus gövdesine kanama, örneğin arka vitreus dekolmanı veya diyabetle ilişkili göz hastalığının (diyabetik retinopati) sonucu olabilir. Etkilenenlerin genellikle "siyah pullar" veya "kurum yağmuru" olarak tanımladığı ani koyu bulutlanma gibi görsel rahatsızlıklara neden olurlar. Şiddetli kanama aynı zamanda görmede bozulmaya ve hatta ani körlüğe bile yol açabilir.
Herhangi bir vitreus donukluğu belirtisi fark ederseniz derhal bir göz doktoruna başvurun!
Retina dekolmanından şüpheleniliyorsa derhal bir göz doktoruna başvurun!
Yönetici göz hastalığı: Bu durumda görme bozuklukları stresten kaynaklanır; işte ve/veya evde uzun süre stres altında olan kişiler etkilenir. Tipik semptomlar renkli görmede değişiklikler, çift görme, görüş alanında gri noktalar, bulanık veya çarpık görme, sıklıkla kuru gözler, göz kapağı seğirmesi veya göz kırpma zorunluluğudur. Bunun nedeni muhtemelen kandaki stres hormonu kortizol konsantrasyonunun artmasıdır; bu, retina dekolmanı da dahil olmak üzere gözdeki kan damarlarına zarar verebilir, ancak aynı zamanda genetik olarak belirlenmiş bir duyarlılıktır.
Graves hastalığı: Bu otoimmün hastalık, hipertiroidizmin yaygın bir şeklidir. Birçok hastada endokrin yörüngepati olarak bilinen karakteristik bir göz bozukluğuna yol açar. Semptomlar gözlerin göz yuvasından dışarı çıkması, gözde yabancı cisim hissi, fotofobi, çift görme ve görme bozukluğunu içerir ancak Graves hastalığında kuruluk, kızarıklık veya göz kapağı şişmesi de ortaya çıkabilir.
Atardamar iltihabı (temporal arterit): Bu hastalık, özellikle temporal arter ve serebral arterlerin bazı bölümlerinde arter duvarlarının iltihaplanmasına neden olur. Çoğunlukla 50 yaş sonrasında ortaya çıkar. Kronik inflamasyon genellikle başlangıçta tek taraflı görme kaybına yol açar. Haftalar içinde ikinci göz de sıklıkla hastalanır.
Retinada damar tıkanıklığı belirtileri varsa acil doktoru arayın veya hemen bir kliniğe gidin!
TIA sıklıkla felç habercisidir. Derhal acil doktoru arayın!
Serebral arterin genişlemesi (serebral anevrizma): Gözde herhangi bir anormallik olmaksızın sürekli veya dönüşümlü çift görme bazen serebral anevrizmadan, yani serebral arterin genişlemesinden kaynaklanır. Yırtılması durumunda hayati tehlike yaratacak beyin kanaması riski vardır.
Beyin kanamasından şüpheleniyorsanız derhal acil doktoru arayın!
Beyin tümörü: Hem iyi huylu hem de kötü huylu beyin tümörleri, boyutlarına ve beyindeki lokasyonlarına bağlı olarak görme bozukluklarına neden olabilir. Örneğin bulanık görme, görme alanı kusurları, ilerleyici görme bozukluğu ve çift görme meydana gelebilir.
Patolojik kas zayıflığı (myastenia gravis): Kas zayıflığının bu ciddi şekli otoimmün bir hastalıktır. Yaygın başlangıç belirtileri çift görme şeklinde görme bozuklukları ve göz açıkken üst göz kapağının sarkmasıdır.
İlaç yan etkileri: Digitalis (kalp ilacı), sülfonamidler (antibiyotikler) ve diüretiklerin (diüretikler) nadir görülen yan etkileri, renk algısı alanındaki (sarı, kırmızı veya mavi görme) görme bozukluklarıdır.
Digitalis tedavisinden sonra mide bulantısı, kafa karışıklığı veya görme bozuklukları ortaya çıkarsa derhal bir kliniğe başvurun!
Görme bozuklukları: Belirtiler
Farklı görme bozuklukları türleri vardır:
- Çift görme (diplopi) alkolden, bazı kafa sinirlerindeki bozukluklardan veya multipl sklerozdan kaynaklanabilir.
- Yanıp sönen/perdeli görme, örneğin ayrılmış bir retina ile meydana gelir.
- Rahatsız edici unsurlar (kurum yağmuru, "uçan sivrisinekler" = mouches volantes) örneğin bir retina dekolmanı veya vitreus dekolmanı belirtisi olabilir.
- Görme alanı bozuklukları (tünel görüşü), örneğin glokom veya tümörlerden kaynaklanır.
- Renkli görme bozuklukları ya doğuştan (kırmızı-yeşil eksikliğinde olduğu gibi) ya da sonradan edinilmiş (örneğin glokom atağı veya dijital zehirlenmesi nedeniyle) olabilir.
Görme bozuklukları: Teşhis
Çeşitli muayeneler, özellikle aşağıdakiler dahil olmak üzere, görme bozukluklarının nedenini ortaya çıkarabilir:
- Oftalmolojik muayene: Görme bozuklukları gibi göz problemlerinde rutin olarak göz doktorunun muayenesi yapılır. Diğer şeylerin yanı sıra, görme performansını kontrol eder ve böylece örneğin görme bozukluklarının nedeni olarak görme kusurunu tespit edebilir. Diğer muayeneler yarık lamba muayenesini, oftalmoskopiyi ve göz içi basıncı ölçümünü içerir (aşağıya bakın).
- Oftalmoskopi (oftalmoskopi): Oftalmoskopi gözün arkasını incelemek için kullanılabilir. Bu, örneğin doktorun görme bozukluklarının nedeni olarak bir retina hastalığından (damar tıkanıklığı gibi) veya bir göz tümöründen şüphelenmesi durumunda önemlidir.
- Göz içi basıncı ölçümü (tonometri): Bu, esas olarak doktorun görme bozukluklarının arkasında glokom (glokom) olduğundan şüphelenmesi durumunda yapılır.
- Nörolojik muayeneler: Eğer belirli nörolojik bozukluklar veya hastalıklar (örn. multipl skleroz, optik nörit) görme bozukluklarının olası bir açıklaması ise, doktor sinir yollarının durumunu ve fonksiyonunu kontrol edecektir.
- Ultrason muayenesi (sonografi): Örneğin retina dekolmanını, göz tümörlerini veya optik sinir değişikliklerini netleştirmek için bir göz ultrasonu endikedir. Graves hastalığına bağlı görme bozukluğu durumunda doktor ayrıca tiroid bezinin ultrasonunu da gerçekleştirecektir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (BT): Bu karmaşık görüntüleme prosedürleri doktorlar tarafından örneğin tümörlerin, beyin anevrizmalarının ve beyin kanamalarının (felç) neden olduğu görme bozukluklarını tedavi etmek için kullanılır.
Görme bozuklukları: Tedavi
Altta yatan neden başarılı bir şekilde tedavi edilirse görme bozuklukları genellikle ortadan kalkar. Bazı örnekler:
Göz içi basıncı artan glokom hastalarına, optik sinirin daha fazla hasar görmesini ve dolayısıyla görme bozukluğunun kötüleşmesini önlemek veya geciktirmek için de ilaç tedavisi uygulanır. Bazen cerrahi müdahale de gerekli olur. Katarakt için de genellikle ameliyat yapılır.
Görme sorunları: İpuçları – kendi başınıza yapabilecekleriniz
Görme sorunlarına neden olan bazı hastalık ve yaralanmaların önüne geçilemez. Yine de göz sağlığınız için pek çok şey yapabilirsiniz:
- Deneyimler belirli gıdaların (örneğin alkol, kahve, çikolata, peynir) migren atağını tetikleyebileceğini gösterdiyse bu ürünlerden uzak durmalısınız.
- Sigara içmekten kaçının çünkü diğer şeylerin yanı sıra, optik sinire giden kan akışını da bozar.
- Yeterli fiziksel egzersiz yaptığınızdan emin olun, çünkü bu kan dolaşımını iyileştirir ve bu da gözlere fayda sağlar.
- UV ışınları gözün retinasına ve merceğine kalıcı hasar verdiğinden yeterli UV korumalı güneş gözlüğü kullanın.
- Gözlerinizi hava akımına maruz bırakmayın. Gözlerdeki nemi çeker ve onları tahriş edebilir.
- Gözlerinizi daire içine almak veya ileri geri bakmak gibi egzersizleri sık sık yapın. Bu göz kaslarını rahatlatır.
- Zaman zaman ellerinizi gözlerinizin üzerine koyun (örneğin ofiste) – karanlık rahatlar.
- İki parmağınızla hafifçe vurarak göz çevrenize masaj yapın. Bu kan dolaşımını ve gözyaşı akışını uyarır.
Sık bilgisayar kullanımından kaynaklanan görsel sorunları aşağıdaki ipuçlarıyla önleyebilirsiniz:
- Monitörü (tercihen bir düz ekranı) pencere yüzeyine ve tavan aydınlatmasına dik açılarda, gözleriniz ile monitör arasındaki mesafe 50 ila 80 santimetre olacak şekilde konumlandırın.
- Monitörde göz yoran yansımaları veya parlamayı önlemek için dolaylı aydınlatma sağlayın.
- Düzenli olarak ekrandan yukarıya ve mesafeye bakın. Bu, gözlerinizi yakın görüşten uzak görüşe ve tam tersi yönde geçiş yapacak şekilde eğitir.
- PC çalışmanıza düzenli olarak ara verin.
Görme bozuklukları: Ne zaman doktora görünmeniz gerekir?
Aşağıdaki durumlarda mutlaka doktora başvurmalısınız:
- yeni görme bozuklukları başlangıcı
- Akut görme bozukluğu, ani görme kaybı veya ani çift görme gibi ani görme bozuklukları
- Işık kaynaklarının çevresinde ışık çakması veya renkli halkalar veya “kurum yağmuru” şeklinde görme bozuklukları
- Bilinen bir görme kusuruyla açıklanamayan görme bozuklukları (uzağı görememe veya yakını görememe gibi).
