Kısa bir bakış
- Tedavi: Enflamasyonun ciddiyetine bağlı olarak diyet önlemleri ve fiziksel dinlenmeden antibiyotik ve ameliyata kadar uzanan tıbbi tedavi gereklidir.
- Semptomlar: Etkilenen bağırsak bölgesinde ağrı, genellikle sol alt karın bölgesinde, şişkinlik, kabızlık, ishal, mide bulantısı
- Nedenleri ve risk faktörleri: İltihaplı divertikül hastalığa yol açar, risk faktörleri: sağlıksız beslenme, obezite, egzersiz eksikliğinin yanı sıra bazı hastalıklar ve ilaçlar
- Teşhis: Tıbbi görüşme, fizik muayene (palpasyon, dinleme gibi), iltihap belirtileri için kan testi, idrar testi, ultrason ve/veya bilgisayarlı tomografi, nadiren manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
- Önleme: Yüksek lifli, vejetaryen veya en azından düşük etli diyet, yeterli sıvı alımı, fiziksel egzersiz, kilo verme, sigaradan uzak durma.
Divertikülit nedir?
Divertikülit, kalın veya ince bağırsaktaki şişkinliklerin iltihaplandığı bir durumdur. Bu çıkıntılara doktorlar tarafından divertikül denir. Birden fazla divertikül varsa buna divertiküloz denir. Mikrop yüklü dışkıların torbalarda daha uzun süre kalması mümkün olduğundan, enfeksiyona karşı özellikle hassastırlar.
Bağırsak divertikülü kendi başına patolojik değildir ve başlangıçta herhangi bir belirtiye neden olmaz. Yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Batılı sanayileşmiş ülkelerde 70 ila 85 yaş arasındaki kişilerin yaklaşık ikide birinde divertikül vardır.
Divertikül iltihaplanırsa karın ağrısı, ateş, kabızlık ve şişkinlik gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Doktorlar divertikülitin farklı formlarını veya aşamalarını birbirinden ayırır:
- Çoğunlukla akut komplikasyonsuz divertikülit mevcuttur. Bu durumda divertikül hoş olmayan semptomlara neden olur, ancak daha fazla komplikasyona ve bağırsak duvarında hasara yol açmaz. Neredeyse her zaman konservatif divertikülit tedavisi mümkündür, yani ameliyatsız tedavi mümkündür.
- Akut komplike divertikülitte iltihaplı kesecikler başka sorunları da beraberinde getirir. Bunlar örneğin apseler, fistüller, bağırsak tıkanıklığı veya bağırsak duvarındaki deliktir (perforasyon). Divertikülit ameliyatı genellikle ciddi sağlık sonuçlarından kaçınmak için gereklidir.
Çoğu zaman iltihaplanma, bireysel divertikülü çevreleyen alanla sınırlıdır (peridivertikülit). Ancak bağırsağın daha büyük bölümlerinin iltihaplanması (perikolit) mümkündür.
divertikülozis
Divertikülit genellikle bağırsak duvarının başlangıçta zararsız çıkıntılarından (divertiküloz) gelişir. Bununla ilgili daha fazla bilgiyi Divertiküloz makalesinde okuyabilirsiniz.
Divertikülit nasıl tedavi edilebilir?
Divertikülit tedavisi, etkilenen kişinin hangi semptomlara sahip olduğuna ve karın bölgesindeki hangi yapıların iltihaplandığına bağlıdır. Çoğu durumda doktorlar tedavilerini sözde kılavuzlara dayandırırlar. Bunlar güncel bilimsel bilgilere dayanarak belirli hastalıklara yönelik tedavi önerileridir. Divertikülit için bunlar aşağıdaki önerileri içerir.
Komplike olmayan divertikülit tedavisi
- Yeterli sıvı alımı
- Kolayca sindirilebilen sıvı diyeti, bazen "astronot diyeti" olarak da adlandırılır (ince bağırsakta emilebilen, düşük moleküllü formül diyeti)
- Hastalığın akut döneminde düşük lifli beslenme; daha sonra genellikle yüksek lifli, az etli bir diyet
Benzer şekilde, doktorlar bazen divertikülit için, özellikle de risk faktörleri mevcutsa, antibiyotik (örneğin metronidazol ve siprofloksasin) reçete ederler. Ayrıca bazen aminosalisilatlar gibi antiinflamatuar ajanlar da kullanırlar. Ağrı durumunda metamizol ve bütilskopolamin gibi antispazmodik preparatlar divertikülit tedavisine destek olur.
Akut, komplikasyonsuz divertikülit veya bu divertikülit formunda çalışamama tedavisinin süresi genellikle yaklaşık altı ila sekiz haftadır. Ağır vakalarda hastaların iyileşmesi genellikle daha uzun sürer.
Komplike divertikülit tedavisi
Belirgin divertikülit veya bağırsak delinmesi (bağırsak duvarının yırtılması) gibi komplikasyonlar durumunda, cerrahlar bağırsağın hasarlı kısmının çıkarılmasını önerir. Bağırsak delinmesi durumunda ameliyatın en kısa sürede yapılması zorunludur.
Divertikülitin daha hafif seyrinde doktorlar, iltihabın azalmasından sonra, yani antibiyotik tedavisine başladıktan yaklaşık altı ila sekiz hafta sonra ameliyatı planlarlar. Bazı durumlarda, antibiyotik tedavisine rağmen semptomlar kaybolmazsa ameliyat daha erken yapılabilir.
Bir veya daha fazla divertikül patlamışsa, doktorların etkilenen bağırsak parçasını mümkün olan en kısa sürede (altı saat içinde) çıkarması zorunludur. Aksi halde tüm karın zarının iltihaplanması (peritonit) riski yüksektir. Periton, karın boşluğunun içini kaplayan ve iç organları kaplayan ince bir deridir. Peritonit yaşamı tehdit eden hastalıklardan biridir.
Ek olarak, doktorlar sıklıkla tekrarlayan (kronik tekrarlayan) divertikülitin yanı sıra bağırsaktaki fistüller veya daralma (stenoz) için de cerrahi tedavi önermektedir.
Divertikülit ameliyatı sırasında ne olur?
Ameliyat sırasında cerrahlar bağırsağın divertikülün bulunduğu kısmını çıkarır ve bağırsağın geri kalan uçlarını tekrar dikerler.
Divertikülit sırasında bireysel divertikül patlaması (perforasyon) varsa, her durumda açık ameliyat gereklidir. Bu genellikle acil bir operasyondur.
Acil bir ameliyat veya özellikle ciddi bir iltihaplanma durumunda, bazen yapay bir anüs (anus praeter) oluşturmak gerekli olabilir. Bu, bağırsak sütürünün geçici olarak rahatlamasına izin verir. Ancak genellikle kalıcı bir durum değildir.
Genellikle doktorlar kısa bir süre sonra ikinci bir ameliyatla yapay çıkışı geri koyarlar. Ancak bazen bu mümkün olmaz, bu durumda bağırsak derideki bir delikte biter. Dışkı, cilde yapıştırılan bir kese yoluyla dışarı atılır.
Ameliyat komplikasyonları
Divertikülit ameliyatından sonra yaklaşık dört ila altı hafta boyunca ağır yükleri (on kilogramın üzerinde) kaldırmamak önemlidir. Çünkü çok ağır kaldırmak yara izinin yırtılmasına neden olabilir.
Tekrarlamaya karşı ipuçları
Divertikülit ameliyatı olmayan hastaların yaklaşık yüzde 20'sinde divertikülit bir süre sonra tekrarlar (nüks). Ancak hastalar sağlıklı bağırsak aktivitesini sağlayan davranışsal önlemleri dikkate alırsa risk azalır. Bunlar şunları içerir:
- Lif oranı yüksek bir diyet yiyin.
- Bol miktarda sıvı tüketin; günde en az iki ila iki buçuk litre.
- Kabızlıktan kaçının.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Fazla kilolarınızı kaybetmeye çalışın.
Hangi ev ilaçları yardımcı olabilir?
Genellikle, önce bir doktora danışmadan divertikülit için ev ilaçları ve kendi kendine tedavi kullanılması önerilmez.
Bazı durumlarda, hastalar sıcak su şişeleri veya sargılar şeklindeki ısı uygulamalarının karın kramplarını veya divertikülit ağrısını bir miktar hafifletebileceğini bildirmektedir. Tedavinizi yapan doktorunuza bunun sizin durumunuzda kullanılmasının güvenli olup olmayacağını sorun.
Ev ilaçlarının sınırlamaları vardır. Belirtiler uzun bir süre devam ederse, iyileşmez veya daha da kötüleşirse mutlaka bir doktora başvurmalısınız.
Divertikülit belirtileri nelerdir?
Divertikülitin belirti ve semptomları hakkında daha fazla bilgiyi şu adreste bulabilirsiniz: Divertikülit – Belirtiler.
Divertikülit nasıl gelişir?
Divertikülitin iki ana nedeni bağ dokusunun yaşla birlikte artan zayıflığı ve kabızlıktır.
Düşük lifli bir diyet dışkıyı sert ve sağlam hale getirir. Bu nedenle bağırsaktaki iç basınç, dışkının yumuşak ve esnek olduğu duruma göre daha yüksektir. Bu basınç ve yaşlılıktaki bağ dokusunun daha az elastik olması, bağırsak mukozasının bazı yerlerinde dışarı doğru çıkıntı yapmasına neden olur: divertikül şekli.
Dışkı divertikülde kalırsa, özellikle de kabızlık sırasında dışkı geri gelirse, şişkinlikler bazen iltihaplanır ve divertikülit gelişir. Enflamasyonun divertikül ile sınırlı kalması mümkündür ancak bazı durumlarda çevredeki bağırsağa yayılır.
Risk faktörleri
Divertikülit için belirli bir riske katkıda bulunan koşullar vardır. Bunlar:
- Örneğin bağışıklık sistemini baskılayan ilaçların kullanımına bağlı olarak zayıflamış bir bağışıklık sistemi.
- Kronik böbrek hastalığı
- Yüksek kan basıncı (arteriyel hipertansiyon)
- Alerjik hastalıklar
Ek olarak, bazı ilaçlar da kanama gibi divertikülit komplikasyonlarının yanı sıra riskin artmasına da neden olur. Bu ilaçlar şunları içerir:
- İbuprofen veya diklofenak, asetilsalisilik asit (ASA) ve coxiben gibi bazı steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) hariçtir
- Kortikosteroidler
- opioidler
- Menopozdan sonra kadınlara verilen hormonlar
Ağrı kesici asetaminofen aynı zamanda divertiküler kanama riskini de artırabilir.
Divertikülit nasıl teşhis edilir?
Doktor, divertikülit tanısı için hastanın tıbbi öyküsünden (anamnez) önemli ipuçları elde eder. Örneğin şu soruları soruyor:
- Ağrı tam olarak nerede ve nasıl hissediliyor?
- Ateşiniz ve/veya kabızlığınız var mı?
- Daha önce bu tür şikayetleriniz oldu mu veya divertikül zaten biliniyor mu?
Fizik muayenede iltihaplı divertikül sol alt karın bölgesinde sertleşmiş bir yapı olarak palpe edilebilir. Divertikülitte palpasyonun ağrıya neden olması mümkündür. Genellikle doktor rektumdaki değişiklikleri tespit etmek için anüsü parmakla palpe eder (dijital-rektal muayene). Bağırsak sesleri için karın bölgesini dinlemek de sıklıkla fizik muayenenin bir parçasıdır.
Kan testleri genellikle divertikülitte yüksek düzeyde inflamasyonu ortaya çıkarır; örneğin, beyaz kan hücrelerinin (lökositler) sayısında artış, kan hücresi sedimantasyon hızında (ESR) değişiklik ve C-reaktif proteinde (CRP) artış. İdrar tahlili, idrar yollarında olası bir hastalığın olup olmadığı ve mesaneye fistül olup olmadığı konusunda bilgi verir.
Bazen divertiküliti teşhis etmek için ayakta dururken karın röntgeni çekilmesi gerekir: Bunun nedeni, divertikülün yırtılması durumunda karın boşluğuna serbest hava girmesidir. Bu, diyaframın altında birikir ve bu nedenle röntgende açıkça görülebilir. Doktorlar manyetik rezonans görüntülemeyi (MRI) daha az sıklıkla kullanırlar.
Divertikülitin seyri nedir?
Divertikülitte iltihaplı divertikül rüptürü (delinmesi) durumunda, karın bölgesinde irin (apse) birikmesi mümkündür. Bazı durumlarda divertikülit peritona (peritonit) yayılır. Divertikülitli hastaların yaklaşık yüzde 15'inde kanama meydana gelir.
Ayrıca divertikülit bazen bağırsağın bir bölümünün daralmasına (stenoz) neden olur. Bağırsak içeriğinin bu daralma yoluyla daha fazla taşınması artık mümkün değildir, bu durum bağırsak tıkanıklığına (ileus) neden olabilir. Bu durumda genellikle ameliyat gerekir.
Divertikülitin ilk atağından sonra tekrarlama riski yüzde 30'dur. Yaşamda divertikülit ne kadar erken ortaya çıkarsa, bir noktada ameliyatla tedavi edilme olasılığı da o kadar artar.
Divertikülit önlenebilir mi?
Bazı kişilerde neden divertikül oluştuğu net olarak anlaşılamamıştır. Genel bağ dokusu zayıflığı, bağırsak yavaşlaması ve kabızlık, bağırsak duvarının şişmesini ve dolayısıyla divertiküliti kolaylaştırıyor gibi görünmektedir.
Sağlıklı bir yaşam tarzı divertikül ve sıklıkla bunlarla ilişkili divertiküliti önler ve iltihaplanma riskini azaltır. Sindiriminizin devam etmesini sağlamak için birkaç basit adım atın:
- Düzenli olarak, tercihen haftada iki ila üç kez, en az yarım saat egzersiz yapın. Örneğin koşu veya yüzme gibi dayanıklılık sporları yapın.
- Yeterince, günde en az iki litre, tercihen maden suyu veya bitki çayı için.
- Nikotinden uzak durun.
Yani bazı küçük yaşam tarzı değişiklikleriyle kendinizi divertikülitten korumanız mümkündür.
Diyette nelere dikkat edilmeli?
Bilinen bir divertikülit için doğru beslenmenin tam olarak ne olduğunu veya yiyeceklerle nasıl önlenebileceğini Divertikülit – Beslenme makalesinde okuyabilirsiniz.