Şişkin gözler: Açıklama
Halk arasında "pörtlek gözler" olarak bilinen gözlerin dışarı fırlamasına doktorlar tarafından ekzoftalmi veya protrusiobulbi (göz küresinin şişkinliği) adı verilir.
Normalde kafatasının göz yuvasında, yani yörüngede, kaslar, sinirler ve yağ dolgusu ile birlikte göz küresini barındıracak kadar yer vardır. Ancak kemik boşluğu, boyutun daha fazla artmasına izin vermez. Dolayısıyla mevcut doku iltihap veya hastalık sonucu şişerse göz küresi ancak dışarıya doğru hareket edebilir.
Bunun yalnızca estetik sonuçları yoktur; çoğu zaman başka ciddi şikayetler de "gözlerdeki kusurlardan" kaynaklanmaktadır:
- Göz kapaklarının tam kapanmaması nedeniyle göz (özellikle kornea) kurur (kseroftalmi).
- Göz iltihapları ve kornea yırtıkları yaygındır.
- Çift görme (diplopi) şeklindeki görme bozuklukları, göz küresinin deformasyonu, göz kaslarının gerilmesi veya optik sinirin hasar görmesi sonucu ortaya çıkabilir.
Nedenine bağlı olarak "göz kapakları" tek taraflı veya iki taraflı olarak ortaya çıkabilir. Sistemik hastalıklarda (yani bir organ sisteminin tamamını veya vücudun tamamını etkileyen hastalıklarda) genellikle her iki göz küresi de dışarı çıkar. Öte yandan yalnızca bir tarafta ekzoftalmi görülüyorsa bu bir tümör, iltihaplanma veya yaralanma belirtisi olabilir.
Kabarık gözler: Nedenleri ve olası hastalıklar
Endokrin Orbitopati
Endokrin (metabolik) orbitopatiye endokrin ekzoftalmi de denir. Yörünge içeriğinin immünolojik olarak indüklenen bir iltihabıdır. Semptomlar arasında tek taraflı veya iki taraflı ekzoftalmi (tek taraflı veya iki taraflı), gözbebeklerinin hareketliliğinde bozukluklar (çift görüntü görme ile) ve karakteristik göz kapağı değişiklikleri yer alır.
Vakaların büyük çoğunluğunda endokrin orbitopati, Graves hastalığı bağlamında ortaya çıkar. Bu, hipertiroidizmle ilişkili olan ve kadınlarda erkeklerden daha sık görülen, tiroid bezinin otoimmün bir hastalığıdır. Hastalığın tipik özelliği, üç semptomun ("Merseburg Üçlüsü" adı verilen) bir arada ortaya çıkmasıdır: Gözlerde şişlik, tiroid bezinde büyüme (guatr veya guatr) ve çarpıntı (taşikardi).
Graves hastalığında gözlerin neden şişkinleştiği henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Otoimmün süreçlerin (bağışıklık sisteminin vücudun kendi yapılarına yönelik saldırıları), göz küresinin ve göz kaslarının arkasındaki yağ yastığının iltihaplanmasına ve genişlemesine yol açması muhtemeldir.
Ayrıca nadiren endokrin orbitopati bağımsız bir hastalık olarak ortaya çıkar.
Göz iltihapları
Göz bölgesindeki çeşitli iltihaplar da "pörtlek gözlerin" nedeni olabilir.
- Orbitaflegmone: Yörüngenin bu bakteriyel iltihabı genellikle sinüzitin sonucudur. Mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmesi gerekir çünkü birkaç saat içinde görme siniri tamamen tahrip olabilir. Orbital naflegmonun belirtileri gözün sınırlı hareket kabiliyeti, şiddetli ağrı, görme bozuklukları, gözde şişlik, egzoftalmi, ateş ve hastalık hissidir.
- Psödotümör yörünge: Nedeni bilinmeyen bakteriyel olmayan bir iltihaplanma, yörüngedeki dokuyu etkileyerek tek taraflı ekzoftalmi, ağrı ve görme bozuklukları gibi semptomlara neden olur.
- Polianjiitli granülomatozis: Çok nadir görülen bu romatizmal hastalığa eskiden Wegener hastalığı deniyordu. Gözlerin yanı sıra diğer organları da etkileyebilen kronik inflamatuar bir damar hastalığıdır. Bu, diğer şeylerin yanı sıra, "pörtlek gözlerle" ve görme bozukluklarıyla kendini gösterebilir.
Orbital tümörler
- Menenjiyom (menenjiyom): Bu genellikle iyi huylu bir beyin tümörüdür ve konumuna bağlı olarak göze de baskı yaparak glokoma neden olabilir.
- Kavernoma (kavernöz hemanjiyom): Bu, prensip olarak göz yuvası da dahil olmak üzere herhangi bir organda yeniden gelişebilen iyi huylu bir damar malformasyonudur. Kavernomun ince duvarlı damarları kanama riski oluşturur.
- Nörofibroma: Bu, periferik sinir dokusunun destek hücrelerinden (Schwann hücreleri) kaynaklanan iyi huylu bir tümördür. Yörüngede ve diğer bölgelerde oluşabilir ancak en yaygın olarak ciltte görülür.
- Metastazlar: Kanserli tümörlerin kardeş tümörleri de gözde meydana gelebilir ve daha sonra "pörtlek gözlere" yol açabilir.
- Hand-Schüller-Christian hastalığı: Bu, belirli bağışıklık hücrelerinin (granülositler) çoğaldığı, nedeni bilinmeyen nadir bir hastalık olan Langerhans hücreli histiyositozun bir tezahürü için eski bir isimdir. Hastalık çoğunlukla çocukları etkiler ve genellikle iyi huyludur ancak kötü huylu da olabilir. Klasik semptom “gözlerin kapalı olmasıdır”, nadiren görme bozuklukları veya şaşılık görülür. Ekzoftalmiye ek olarak kronik kulak enfeksiyonları da sıklıkla görülür.
Diğer nedenler
- diğer travmalar: düşme veya yumruklaşma nedeniyle göze gelen darbeler kemik yörüngesinin kırılmasına ve "gözlerin kapalı olmasına" yol açabilir. Böyle bir yırtılmanın yaygın bir belirtisi, bir veya her iki gözün dairesel bir morlukla çevrelendiği "monoküler hematom" ("gözlük hematomu")'dur. Bu normal bir "siyah gözden" önemli ölçüde daha büyüktür. Genellikle görme bozuklukları da ortaya çıkar. Etkilenen kişiler mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardıma başvurmalıdır!
- (İyatrojenik) retrobulber kanama: Göz ameliyatı sırasında hastalara genellikle göz yuvasının kenarına lokal anestezik enjekte edilir. Bu, ekzoftalmi oluşumuyla birlikte göz küresinin arkasında kanamaya (retrobulbar kanama) yol açabilir.
Şişmiş gözler: ne zaman doktora görünmeniz gerekir?
Bir veya her iki gözün yörüngeden dışarı çıkması her zaman bir doktora görünmek için bir nedendir - ekzoftalmi ister zamanla yavaş yavaş gelişsin (Graves hastalığında olduğu gibi) ister göze alınan bir darbe veya yüzdeki başka bir yaralanma sonrasında akut olarak ortaya çıksın. İkinci durumda ise en kısa sürede doktora başvurulmalıdır. Muhtemelen göz küresi arkasındaki kanamalar veya kemikli göz yuvasındaki kırıklar “glubschaauge” nedenidir. Optik sinir yaralanırsa veya daralırsa körlük kaçınılmazdır.
Glube gözler: Doktor ne yapar?
Bunu gözlerin detaylı muayenesi takip eder. Diğer şeylerin yanı sıra bir ekzoftalmometre kullanılır. Bu, doktorun gözün ne kadar çıkıntı yaptığını ölçmesine olanak tanır. 20 milimetre veya daha fazla değerler veya iki milimetreden fazla yanal farklar patolojik değişiklik olarak kabul edilir.
Ekzoftalmometre ile ölçüm, endokrin ekzoftalmi ilerlemesinin izlenmesi için de çok uygundur.
Ayrıca göz muayenesi, görme alanının belirlenmesi, göz dibi muayenesi gibi diğer oftalmolojik muayeneler de yapılır. Bu muayeneler sırasında hekim aynı zamanda endokrin orbitopatinin tipik özelliklerini de arar. Bunlardan biri Dalrymple belirtisidir: Dümdüz ileriye bakıldığında, üst göz kapağının kenarı ile korneanın üst kenarı arasında gözün beyaz kısmından (sklera) dar bir şerit görülür.
Kan testleri, "gözlerin parlamasının" nedeni olarak tiroid fonksiyon bozukluğu şüphesini açıklığa kavuşturabilir. Özellikle çeşitli tiroid değerleri burada bilgi sağlar. Kandaki değişen inflamatuar parametreler, inflamatuar süreçleri gösterebilir. Bu iltihapların arkasında bakterilerin olup olmadığı ve tam olarak hangilerinin olduğu smear testi ile belirlenebilir.
Ekzoftalmi – Terapi
Ekzoftalmi tedavisi altta yatan nedene bağlıdır. Örneğin, tiroidle ilişkili metabolik bozukluklar çoğu durumda ekzoftalmiyi iyileştirmese de sıklıkla ilaçla tedavi edilir. Bu durumda göz şikayetlerini giderecek ve gözlerin daha fazla zarar görmesini önleyecek önlemlerin alınması önemlidir. Bunlar arasında göz damlaları ve gözlerin kurumasını önleyen ve hareket kabiliyetini artıran ilaçlar bulunabilir.
Bakteriyel enfeksiyon durumunda doktor genellikle antibiyotik reçete eder.
Bazı durumlarda, örneğin ilaca yanıt vermeyen Graves hastalığında veya "gözlerin kapalı olmasına" bir tümör neden oluyorsa ameliyat gerekli olabilir.
Ekzoftalmi veya altta yatan hastalığın tedavisi sıklıkla göz doktoru, nörolog, kulak burun boğaz uzmanı, dahiliye uzmanı ve/veya ağız, çene ve yüz cerrahı gibi farklı uzmanların etkileşimini gerektirir. Ayrıca, etkilenen kişilerin "glubschauaugen" nedeniyle psikolojik açıdan çok fazla sıkıntı çekmesi durumunda psikoterapötik bakım faydalı olabilir.
Glubschauugen: Kendi başınıza yapabilecekleriniz
Çıkıntılı gözler her zaman tıbbi bakıma aittir. Mevcut “glubschauugen”e karşı aktif olarak mücadele etmek veya ekzoftalmiyi önlemek için kendi imkanlarınız sınırlıdır:
- Gözün korneasının nemli tutulması (örneğin göz damlası ile) çok önemlidir. Bu, korneada iltihaplanmayı, ülserasyonu ve yaralanmaları veya yırtılmaları önleyebilir.
- Tiroid düzeylerinin düzenli olarak test edilmesi, anormal değişiklikleri hızlı bir şekilde ortaya çıkararak erken tedaviye izin verebilir.
- Graves hastalığına yatkınlığınız varsa hastalığın başlamasına neden olabilecek risk faktörlerinden kaçınmalısınız. Bunlara stres ve sigara da dahildir.
- Görüşünüz zayıfsa, göz doktorunuza düzenli ziyaretler yapmanız önerilir. Görme ve göz küresindeki değişiklikler erken bir aşamada tespit edilebilir. Ayrıca ani başlayan görme bozuklukları, çift görme veya görme azalması durumlarında da mutlaka vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurmalısınız!