Atopi ve atopik hastalıklar

Kısa bir bakış

  • Atopi – tanım: alerjiye genetik yatkınlık
  • atopik hastalıklar: örneğin burun mukozası ve konjonktivanın alerjik iltihabı (saman nezlesi veya hayvan kılı alerjisinde olduğu gibi), alerjik astım, nörodermatit, gıda alerjileri, alerjik kurdeşen
  • Nedenleri: Kalıtsal olan gen mutasyonları
  • Teşhis: tıbbi öykü alma, fizik muayene, alerji testi.
  • Atopik hastalıkların tedavisi: Tetikleyicilerden kaçınma (mümkünse), alerjik semptomlara karşı ilaç tedavisi, nedensel tedavi olarak muhtemelen spesifik immünoterapi
  • Atopik hastalıkların önlenmesi: Hamilelik ve emzirme döneminde sigara içilmemesi, emzirme, muhtemelen özel bebek mamaları (faydası tartışmalı), hijyende abartılı olmaması vb.

atopi ne demek?

Atopiler, çevreden gelen aslında zararsız maddelerle (örneğin belirli polenlerin proteini) temas ettiğinde alerjik reaksiyona girmeye genetik olarak duyarlıdır. Bağışıklık sistemleri onlara karşı IgE (immünoglobulin E) tipi antikorlar oluşturur ve etkilenenlerde tipik alerjik semptomlar gelişir.

IgE antikorlarına sahip bağışıklık hücreleri, yüzeylerindeki alerji tetikleyicilerini (alerjenleri) yakaladığında, yanıt olarak histamin gibi proinflamatuar haberci maddeleri serbest bırakırlar. Bunlar daha sonra alerjik rinit ve diğer alerji semptomlarını tetikler.

Atopik hastalıklar nelerdir?

Atopik hastalıklar çeşitli çevresel faktörlere bağlı olarak atopi zemininde gelişebilmektedir. Bunlar aynı zamanda “atopik form çemberi” terimi altında da özetlenmektedir. Tipik örnekler şunlardır:

  • alerjik bronşiyal astım: alerjenle (polen, ev tozu gibi) temas astım krizini tetikler. Alerjik astıma ek olarak, örneğin fiziksel eforun veya soğukluğun atakları tetiklediği alerjik olmayan astım da vardır.
  • Nörodermatit (atopik egzama, atopik dermatit): Bu inflamatuar cilt hastalığı genellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkar. Kronik olarak tekrarlayan, yoğun kaşıntılı deri egzaması ile karakterizedir.
  • alerjik kurdeşen (ürtiker): bir alerjenle temas, şiddetli kaşıntılı kabarcıkları ve/veya doku şişmesini tetikler (anjiyoödem = Quincke ödemi).

Atopik ve alerjik hastalıklar arasındaki fark

Atopik hastalıklar, immünoglobulin E tipi antikorların önemli ölçüde dahil olduğu alerjik hastalıklardır.

Örneğin alerjik kontakt dermatit (nikel alerjisi gibi) ve ilaç ekzanteminde alerjik semptomlara T lenfositler (lökositlerin bir alt grubu) aracılık eder ve alerjenle temastan 12 ila 72 saat sonra ortaya çıkar. Doktorlar bunu tip 4 alerjik reaksiyon (geç tip) olarak adlandırıyor.

Farklı alerjik reaksiyon türleri hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.

Atopinin nedenleri nelerdir?

Araştırmacılar ayrıca çeşitli genlerde, değiştirildiğinde (mutasyona uğradığında) saman nezlesi, alerjik astım ve Co. riskini artıran bir dizi bölgeyi (gen lokusları) tanımlayabildiler. Ancak çoğunluğu hala belirsiz.

Atopi kalıtsaldır

Ancak atopik reaksiyonlara genetik yatkınlığın kalıtsal olduğu açıktır.

  • Her iki ebeveynin de atopik hastalıktan muzdarip olması durumunda bu risk yüzde 40 ila 60'a çıkar.
  • Hem anne hem de babanın aynı atopik hastalıktan muzdarip olması durumunda çocuk için risk yüzde 60 ila 80'e çıkmaktadır.

Karşılaştırıldığında, ebeveynleri atopik hastalığa sahip olmayan çocukların kendilerinde de bu tür bir hastalığa yakalanma riski yüzde 15'e kadar çıkmaktadır.

Hangi belirtiler atopiyi gösterir?

Atopiye işaret edebilecek bazı cilt semptomları vardır. Atopi damgaları olarak adlandırılan bu belirtiler arasında örneğin şunlar bulunur:

  • Hertoghe belirtisi: Kaşın yan kısmının kısmen veya tamamen eksik olması. Genellikle her iki kaş da etkilenir.
  • El, ayak iktiyozu: Avuç içi ve ayak tabanlarındaki deri çizgilerinde artış
  • çift ​​alt göz kapağı kırışıklığı (Dennie-Morgan kırışıklığı)
  • kuru, kırılgan, çatlak, pullu cilt (kserozis kutis)
  • soluk, gri-beyaz yüz rengi ve göz çevresinde koyu halkalar (koyu ten rengi = göz çevresinde hale)
  • kürk başlık benzeri saç çizgisi
  • beyaz dermografizm: örneğin cilde bir spatula veya tırnakla dokunulduğunda beyazımsı bir iz kalır.

Bu stigmalar atopinin bir göstergesidir ancak kanıtı değildir! Bunların başka nedenleri de olabilir.

Atopi veya atopik hastalık nasıl teşhis edilebilir?

Fizik muayene sırasında doktor atopiye işaret edebilecek belirtileri arar (bkz: Belirtiler).

Alerjik belirtilerin şüpheli tetikleyicileri alerji testleriyle ortaya çıkarılabilir. Bunlar genellikle prick testi gibi cilt testleridir:

Kan testleri ayrıca şüphelenilen atopi veya atopik hastalık durumunda da netlik sağlayabilir. Örneğin, toplam immünoglobulin E seviyesi yükselirse, bu alerjik bir hastalığa işaret eder. Ancak ölçülen değerin yükselmesinin başka nedenleri de olabilir. Ayrıca normal total IgE ile de alerji mevcut olabilir.

Alerji testi makalesinden şüphelenilen alerjiye yönelik çeşitli test prosedürleri hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Atopi nasıl tedavi edilir?

Genetik yatkınlığın kendisi hakkında yapılabilecek hiçbir şey yoktur. Ancak atopik bir hastalık zaten gelişmişse, etkilenenlerin tetikleyiciden mümkün olduğunca uzak durması gerekir.

Alerjik semptomlar çeşitli ilaçlarla (tablet, burun spreyi vb.) kontrol altına alınabilir:

  • Antihistaminikler, alerji semptomlarının gelişmesinde önemli bir rol oynayan haberci madde olan histaminin etkisini zayıflatır veya bloke eder.
  • Kortikosteroidlerin (“kortizon”) antiinflamatuar etkisi vardır. Örneğin astım ve şiddetli saman nezlesinde kullanılırlar.
  • Mast hücresi stabilizatörleri, mast hücreleri adı verilen hücrelerden histamin salınımını engeller. Bu nedenle öncelikle alerjik semptomlara karşı önleyici olarak hareket ederler.

Bahsedilen tüm ilaçlar atopik veya alerjik bir hastalığın semptomlarına yöneliktir. Spesifik immünoterapi (hiposensitizasyon) ile ise doktorlar alerjinin kökenine inmeye çalışır:

Alerjene özgü immünoterapi, örneğin saman nezlesi gibi alerjik rinit (alerjik konjonktivit ile birlikte veya alerjik olmayan) tedavisi için çok uygundur. Etkinliği aynı zamanda alerjik astım ve böcek zehiri alerjisinde de iyi bilinmektedir.

Atopinin önlenmesi böyle görünüyor

Atopinin kendisi önlenemez. Ancak saman nezlesi veya alerjik astım gibi atopik hastalıkların aslında genetik yatkınlık temelinde gelişmesini önlemek için yapılabilecek birçok şey vardır.

Bu amaçla hamile ve emziren kadınların sigara içmemesi gerekmektedir. Bu, çocuklarının alerji riskini azaltır. Aynı nedenle (bekleyen) annelerin mümkün olduğunca pasif içicilikten uzak durması gerekir.

Özel bebek beslenmesi (HA beslenmesi), alerji riski yüksek olan ve yeterince emzirilmeyen (veya beslenemeyen) çocuklar için sıklıkla kullanılır. Ancak bu özel besinin faydası kanıtlanmış değildir.

Alerjileri önlemede etkili olduğu kanıtlanmış olan şey, bebeklik döneminde çok fazla hijyenden kaçınmaktır.

Alerjiyi önleme makalesinde bu konu ve atopik veya alerjik hastalıkları önlemenin diğer yolları hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.